Geschiedenis van het Vlaams-nationalisme (3)
In dit deel schetsen we een aantal groeperingen en figuren binnen
de Vlaamse Beweging die tijdens het Interbellum aanhangers zullen
zullen tijdens WOII opnieuw resoluut voor de collaboratie gaan.
willen we de lezer eerst even herinneren aan de internationale
context van de jaren '20-'30: de banvloek over het "communistische
gevaar" van het Vaticaan (belangrijk in katholiek Vlaanderen) na
de Russische Revolutie (1917), de machtsovername van Mussolini
(1929), de overwinning van Hitler in Duitsland (1933) en ten slotte
de Spaanse Burgeroorlog (1936). Dit alles kruidde de al zo complexe
van vluchtelingen uit genoemde landen. Het Interbellum
was tevens de periode waarin "massapartijen" ontstonden, met
grote politieke meetings, donderpreken en vlaggengezwaai, waarbij
volop van leer getrokken werd tegen enerzijds het communisme en
anderzijds het kapitalisme en de liberale, parlementaire democratie.
Extreemlinkse (KPB) en extreemrechtse autoritaire partijen (VNV,
Rex, ...) deden het in de crisisjaren erg goed, bij de verkiezingen van
1936 behaalden ze samen een kwart van de stemmen. (1) Ook het
Vlaams-nationalisme kende een opbloei, in het straatbeeld was dit
onder andere te merken aan het ontstaan van honderden "Vlaamse
Huizen" en woelige acties en betogingen.
Na WOI: repressie en amnestie
Zodra het Duitse leger vertrokken was, kregen de collaborerende
Aktivisten de woede van de bevolking over zich heen (huizen
werden aangevallen, vrouwen kaal geschoren, ...). In Gent liet het
leger de bevolking eerst even begaan, alvorens in te grijpen. "Je
eenigszins de vrije hand laten," verklaarde een officier daarover
aan een Nederlandse journalist. (2) Vele Aktivisten vluchtten naar
Duitsland of naar Nederland, anderen eindigden in de gevangenis.
Maar toen de eerste woede was bekoeld, kan de houding van de
overige flaminganten ten opzichte van hun collaborerende landgenoten
op zin minst "ambigu" genoemd worden (een scenario dat
zich na WOII zou herhalen en dat nu nog steeds speelt daar flamingant
Vlaanderen het nog altijd moeilijk heeft om af te rekenen
met haar "zwarte geschiedenis"). Al gauw zouden velen binnen de
Vlaamse Beweging de collaboratie als een "onbesuisd avontuur" gaan
bestempelen, als een foute strategie, maar met "nobele" doelstellingen,
en voor "amnestie" beginnen pleiten. Bekende Aktivisten
waren onder meer August Borms en Wies Moens, maar ook
socialisten en communisten zoals Jef Van Extergem (die in WOII
als antifascist in een concentratiekamp zou omkomen, maar die
daarvoor Borms steunde) en bekende schrijvers en dichters zoals
Paul Van Ostaijen en Felix Timmermans (Pallieter). Deze
laatste, bijvoorbeeld, vluchtte na de oorlog naar Nederland om
een veroordeling te ontlopen, maar kon al in 1920 ongehinderd
de Staatsprijs voor Literatuur. (Ook na WOII werd Felix
Timmermans overigens beschuldigd van "culturele collaboratie",
een aanklacht die snel geseponeerd werd. Tsja, de Vlamingen zullen
het achteraf niet graag geweten hebben zeker, dat sommige
van hun schrijvers geen graten zagen in samenwerking met "den
Duits".) Minder mild was de Belgische overheid voor figuren zoals
August Borms en de communist Van Extergem, die beiden in de
gevangenis belanden. Na WOII zou Borms opnieuw vanwege
collaboratie veroordeeld worden. Deze keer ontsnapte Borms niet
aan het vuurpeloton, wat van hem een "martelaar" maakte voor
de Vlaamse Beweging. Nog steeds houden extreemrechtse groepen
zoals NSV!, Vlaams Belang, KVHV en Voorpost een jaarlijkse
"Bormsherdenking" bij zijn graf in Merksem. (Ook de schrijver
Willem Elsschot eerde Borms trouwens met een gedicht.) Wies
Moens zat na WOI eerst een gevangenisstraf uit en ging vervolgens
tijdens WOII opnieuw over tot collaboratie. Moens werd na WOII
eveneens ter dood veroordeeld, maar hij vluchtte naar Nederlands
Limburg, waar hij de rest van zijn leven doorbracht. En ook
Moens wordt vandaag blijvend herdacht door het extreemrechtse
"Vormingsinstituut Wies Moens". Hetzelfde geldt overigens voor
tal van andere verderop besproken collaborateurs.
Graf van August Borms
|
| |
Aan het einde van WOI verhuisde de Aktivistische
Raad van
Vlaanderen haar zetel naar Den Haag, waar ze het
Vlaamsch
onder meer op zich om de naar Nederland gevluchte Aktivisten
financieel te ondersteunen en ook de familie van Borms werd
diende via een intensieve propagandacampagne een Duitsgezind
en anti-Belgisch programma uit te dragen. Sowieso was de stemming
werd dan ook graag gezien als een "Franse satellietstaat" waarbinnen
de arme Vlaamse broeders verdrukt werden. Beter was het dus
om de Nederlanden opnieuw te herenigen
te vinden onder Vlaams-nationalisten. Nederlandse aanhangers
zouden zich zowel financieel als ideologisch mengen
in de Vlaamse Beweging. Zo wordt de invloed van de Nederlandse historici Frederik Carel
Geyl behield een gematigder, eerder antifascistisch standpunt, hoewel
zijn houding tijdens het Interbellum aanleiding geeft tot felle
polemieken onder historici. Beide heren zouden zich bezig houden
met het herschrijven van de "Groot-Nederlandse" geschiedenis,
waarbij ze volgens historicus Bruno De Wever "niet aarzelden
zich te lenen voor propagandistische geschriften waarvan de wetenschappelijke
opgerichte Frontpartij in handen te krijgen. Helemaal rimpelloos
verliep dit niet, maar toch wisten Aktivisten al snel sleutelposities
in de partij te bezetten.
De Frontpartij
Met de oprichting in 1919 van het Vlaamsch Front, beter bekend
als de Frontpartij, een opmerkelijke
samenwerking tussen Aktivisten (voor zover die niet op de vlucht
waren of in de gevangenis zaten) en mensen uit de "Frontbeweging",
politieke partij. Tot dan toe hadden flaminganten
enkel via de bestaande politieke partijen, vooral
dan de Katholieke Partij, aan politiek gedaan. De naoorlogse
invoering van het Algemeen Enkelvoudig Stemrecht voor mannen,
opende nieuwe mogelijkheden. Bij de verkiezingen van 1919
behaalde de Frontpartij ca. 50.000 stemmen en vier verkozenen:
Staf De Clercq, Adiel Debeuckelaere, Hendrik Borginon en
Boudewijn Maes. (7) De Frontpartij moet echter niet gezien worden
als een centraal geleide partij met een vast omlijnde ideologie,
maar eerder als een bonte verzameling van lokale partijtjes die er
verschillende visies op nahielden en die vaak lokaal samenwerkten
met andere politieke groeperingen, zoals bijvoorbeeld in Aalst met
de progressieve Daensisten. (8) De Frontpartij wordt vaak omschreven
als ideologisch progressief, onder meer omdat de verkozenen
vrouwen, verdedigden, maar dit klopt niet helemaal. Al gauw zou
blijken dat er twee tegenovergestelde bewegingen aan het werk
waren, een gematigde stroming rond de Aktivist Herman Vos, die
via de parlementaire weg tot een federalisering van de Belgische
staat wou komen en een anti-Belgische en antiparlementaire
stroming, die desnoods gewapenderhand de Belgische staat omver
wou werpen om tot een Groot-Nederlandse Nieuwe Orde te
jaren dertig de bovenhand krijgen.
Ondertussen zouden de "passifisten" (zoals de groep van niet-collaborerende
flaminganten rond Frans Van Cauwelaert tijdens
WOI smalend genoemd werd) in de jaren twintig enkele parlementaire
successen boeken. De in 1921 opgerichte Katholieke
Vlaamse Kamergroep rond Van Cauwelaert ijverde voor een
"minimumprogramma" (een eentalig Vlaanderen binnen de
Belgische staat) wat resulteerde in enkele nieuwe taalwetten.
Onderhandelingen over samenwerking tussen deze groep en de
Frontpartij waren al snel stukgelopen, maar Van Cauwelaert is de
Aktivisten wel steeds blijven verdedigen en in 1929 zou hij voor
hen een amnestiewet gestemd krijgen.
|
| |
KVNV en AVNV
In 1925 wordt in West-Vlaanderen een afzonderlijke katholieke
Vlaams-nationalistische partij opgericht: het
Katholiek Vlaams
Nationaal Verbond (KVNV). "Hoofdman" van dit autoritair
geleide verbond was
Joris Van Severen. Het KVNV was uitgesproken
anti-Belgisch en ijverde voor een aparte "organische"
Vlaamse staat, die gebaseerd moest worden op de "katholieke solidariteitsleer".
Hoewel het KVNV als partij deelneemt aan de verkiezingen
zijn ze in wezen tegen de parlementaire democratie. De
deelname aan de verkiezingen ziet het KVNV enkel als een goed
propagandamiddel en als leerschool in de staatshuishouding, wat
natuurlijk wel belangrijk werd geacht voor de latere eigen staat.
Op het congres van de "Frontpartij" (
de facto dus een mengelmoes
van kleine partijtjes) van mei 1926 werd beslist om een overkoepelende
federatie op te richten, die de verschillende katholieke
partijtjes en het Antwerpse Front rond Herman Vos bijeen diende
te brengen. Hiertoe werd in 1928 het Algemeen Vlaams Nationaal
Verbond (AVNV) opgericht, naar het model van het KVNV.
Het AVNV had als doel
"het herstel van de Groot-Nederlandse
Gemeenschap" en dat op basis van een
"organisch staatsidee en het
solidarisme". Het directorium van het AVNV had o.a.
Joris Van
Severen, Hendrik Borginon en
Staf De Clercq als leden. De
Clercq en Van Severen kwamen echter al snel in aanvaring over
de dictatoriale en Groot-Nederlandse koers die Van Severen wou
varen. In principe was het de bedoeling om met het AVNV de
heersende tegenstellingen te overbruggen: Groot-Nederland of
en
last but not least democratie of dictatuur? Hoewel de meningen
verdeeld waren, werd het conservatief revolutionaire fascisme van
Van Severen wel "bespreekbaar" bevonden en werden uiteindelijk
zowel de "parlementaire" als de "revolutionaire weg" als "optie"
behouden. Het AVNV draaide verder op niets uit als poging tot koepelorgaan. (9)
De katholieke studenten 'radicaliseren'
In de jaren '20 was er al een radicalisering aan de gang in katholieke
studentenmiddens en hun organisaties zoals het Katholiek
Vlaams Hoogstudenten Verbond (KVHV), dat eveneens een
Groot-Nederlandse Nieuwe Orde begon aan te hangen. Er was
al groot ongenoegen onder de studenten over het "minimumprogramma"
van de katholieke parlementairen toen ze in 1923
genoegen moesten nemen met een "vertweetaliging" van de
Gentse universiteit i.p.v. de gevraagde vernederlandsing (de zogenaamde
"Nolfbarak"). (10) Toen een Waalse student in april 1924,
na het verboden Groot-Nederlands Studentencongres in Leuven,
een Vlaamse student doodschoot, sloeg de vlam in de pan. De
katholieke studenten kwamen daarbij in aanvaring met de bisschoppen,
die niets wilden weten van de anti-Belgische houding
onder de studenten. Daarop radicaliseerden en militariseerden de
katholieke studenten: ze werden aanhangers van een antiklerikaal
katholiek Groot-Nederland dat via een conservatieve revolutie
een corporatistische Nieuwe Orde moest worden. Weg met
Algemeene SS Vlaanderen zal leiden). (11) Lagrou zat eveneens in
de redactie van het weekblad Vlaanderen, dat vanuit Nederland
door oud-Aktivisten werd geleid. Naast Jong Dietschland (dat
in 1931 radicaal voor de Nieuwe Orde kiest) en de Vlaamsche
Vlagge (West-Vlaams scholierenblad waaraan onder andere Cyriel
Tijdens de economische crisis van de jaren '30, die voorafgegaan
werd door een nieuw moment van radicalisering rond
de Bormsverkiezing, ontstonden in deze katholieke studentenmilieus
de eerste gewapende milities (met knuppel en pet, tegen de
Franstalige studenten), zoals het Algemeen Vlaams Nationaal
Jeugdverbond, dat een grijs uniform aantrok. Kortom de ideale
kweekvijver voor het latere Verdinaso en VNV. (12)
De Bormsverkiezing
In december 1928 bereikt de Vlaams-nationalistische agitatie een
climax tijdens de "Bormsverkiezing". Borms zat toen nog als
enige Aktivist in de gevangenis omdat hij weigerde af te zien van
verdere politieke activiteiten (een voorwaarde voor vrijlating). In
september had de Katholieke Vlaamse Kamergroep een nieuwe
taalwet (rond het taalgebruik in het leger) door het parlement
gekregen, waarvan het resultaat door de radicale flaminganten
opnieuw te min werd bevonden. Meteen daarop begonnen de
parlementaire debatten over het wetsvoorstel van de Kamergroep
voor een amnestiewet, de zogenaamde "Uitdovingswet".
Tezelfdertijd vonden er door de dood van een liberaal Kamerlid
onverwachts tussentijdse verkiezingen plaats in Antwerpen. De
Antwerpse Frontgroep van Herman Vos stelde daarop Borms kandidaat
(die geen politieke rechten meer had), tegenover de kandidaat
van de liberale partij. Borms kreeg de steun van zowel de
gematigde christen-democratische flaminganten rond Van Cauwelaert,
als wel indirect van de Antwerpse socialisten, die opriepen blanco te
stemmen, zodat hij de verkiezingen overtuigend won. Op 17 januari
1929 wordt Borms vrijgelaten en twee dagen later keurt de Kamer
kunnen keren.
Poster Bormsverkiezing
|
| |
De daaropvolgende
verkiezingen van 1929 zijn een succes voor de
Vlaams-nationalisten die van vijf naar elf Kamerzetels gaan. In Gent
komt
Wies Moens bij deze verkiezingen overigens op met een eigen partij,
Vlaams Nationaal
Verbond (niet te verwarren met het latere VNV), die echter geen
lang leven beschoren is. (13) Daarop sluiten Vlaamse en Waalse leiders
van de socialistische Belgische Werklieden Partij (BWP) een
"Compromis des Belges" waarbinnen het separatisme veroordeeld
wordt, maar waarbij afgesproken wordt om met de BWP naar
meer culturele autonomie voor de regio's te streven. Dat opende
de deur voor een aantal
nieuwe taalwetten in de jaren '30, waaronder
de taalwet op de administratie (1932) die overheidsdiensten
in Vlaanderen wettelijk verplichte het Nederlands te gebruiken en
nieuwe wetten voor het onderwijs ('32), het gerecht ('35) en het
leger ('38), zodat Vlaanderen uiteindelijk wettelijk een eentalig
gebied wordt (i.p.v. tweetalig Nederlands-Frans). Deze belangrijke
stappen voorwaarts (waarbij de rol van de Vlaams-nationalisten
in feite erg klein was) zijn zeer tegen de zin van de antiparlementaire
flaminganten, die een "verrottingsstrategie" willen voor
een nieuw hoogtepunt na het debacle van het
Federaal Statuut,
had ingediend in 1931 op aanraden van de Nederlanders Geyl en
Gerretson. (14) Eens te meer blijkt de ideologische tweespalt in de
Vlaamse Beweging tussen de "minimalisten" en de antidemocratische
aanhangers van een Nieuwe Orde.
De oude soldaten
Een groepering die we nog niet vermeld hebben, maar die tevens
van belang was, zowel binnen de Frontpartij als in de collaboratie
later, is het Verbond van Vlaamse Oud-strijders (VOS). Ook
de oudgedienden van het IJzerfront zouden in de jaren '20 steeds
radicaler anti-Belgisch worden. Het VOS liet in de jaren '30 van
zich horen door een hevige campagne tegen het Frans-Belgisch
militair akkoord (in verband met een mogelijke nieuwe aanval
van Duitsland). VOS profileerde zich daarbij als "antimilitaristisch"
en voor het "neutraliteitsprincipe", wat aan de vooravond
van WOII ook te horen zal zijn bij de oproepen van het
VNV aan Vlaamse soldaten om niet de wapens op te nemen tegen
Duitsland onder het motto: "Geen Vlaams bloed voor vreemde belangen",
waarmee Frankrijk bedoeld werd (dat motto is een jaar later,
in 1941, alweer handig vergeten wanneer het VNV oproept om
massaal te gaan strijden aan het Oostfront, maar goed).
In dit kader is het incident met de zogenaamde "Utrechtse
documenten" nog een grappige anekdote. In 1930 kreeg Ward
actief in VOS en later Verdinaso, vervolgens VNV en tenslotte
Algemeene SS Vlaanderen) via duistere weg documenten in handen die aantoonden dat
aanval onmiddellijk Nederland binnen te vallen. Hermans kocht
deze documenten met steun van Rotterdamse
zakenlieden uit het Groot-Nederlandse milieu en liet ze publiceren in een Utrechtse krant. Alleen...
de documenten waren een vervalsing die de Belgische inlichtingendienst
had opgesteld om uit te vissen hoe goed de Duitse
diplomatieke rel die hierop volgde zorgde er toen zelfs voor dat de
En tenslotte waren er nog de jaarlijkse IJzerbedevaarten (onder
leiding van Frans Daels, die in 1940 eveneens bij het VNV zou
gaan) die steeds belangrijker werden als Vlaams-nationalistische
politieke hoogmis. In de vorige Alert! kon u al lezen over de
oprichting van de IJzertoren (1928), meer over de achteraf liever
doodgezwegen "oorlogsbedevaarten" leest u een volgende keer.
Joris Van Severen met embleem Verdinaso
|
| |
Het Verdinaso
In 1929 wordt "George" (zoals "Joris" eigenlijk geboren
werd)
Van Severen niet meer verkozen. Het jaar erna
stapt hij op als hoofdman van het KVNV en in 1931
komt het tot een definitieve breuk. Van Severen heeft het
dan echt wel gehad met de parlementaire weg. Dat
schrijft hij in 1930 ook aan Gerretson:
"de echte Vlaamse actie ligt buiten het parlement". Wat Van
Severen wil is
"duizend mannen (...) geestelijk geschoold door een
solide en coherente doctrine (...) tuchtvol aaneengesloten in een falanks",
waaruit de nieuwe Vlaams-nationalistische aristocratie zou opstaan
die de nieuwe staat stevig moet gaan leiden.
"Utopie?" Neen,
schrijft Van Severen, "kijk naar wat Mussolini heeft gerealiseerd." (16)
Van Severen laat er geen gras over groeien. In oktober 1931 richt
hij samen met
Wies Moens (Gentse VNV) en
Jules Declercq
(Izegemse vakbondskern) het
Verbond van Dietse Nationaal
Solidaristen (Verdinaso) op, dat ook een afdeling kreeg in
Nederland (de Nederlandse afdeling werd in WOII bij de NSB van
Mussert ingelijfd). Van Severen wou in eerste instantie via een conservatieve
revolutie de Belgische staat omverwerpen en komen tot
een
solidaristische Groot-Nederlandse staat, die Nederland,
Vlaanderen en Frans-Vlaanderen zou verenigen. Hiertoe richt hij
een militie op: de
Dinaso Militanten Orde (DMO) die geregeld
overging tot straatgevechten met linkse tegenstanders. Erg
groot is het Verdinaso nooit geworden, op haar hoogtepunt telde
het verbond nauwelijks 2500 leden en de militie een 600-tal. Het
Verdinaso stak zijn bewondering voor Hitler en Mussolini niet
onder stoelen of banken. En hoewel de Duitse nationaal-socialisten
het Verdinaso misschien wat argwanend gevolgd zullen hebben,
was de sympathie niet geheel eenzijdig. Op een vraag van
een socialistische krant over waar het geld voor een Dinasohuis
vandaan kwam, werd ludiek geantwoord:
"50% van Hitler en 50%
van het Vaticaan, stommeriken". (17)
In 1934 kondigt Van Severen een
"Nieuwe Marsrichting" aan: het
einddoel van het Dinaso was niet langer Groot-Nederland, maar een uitgebreide
Heel-Nederlandse "Dietsche Volksstaat", die naast Nederland en
Walen werden prompt omschreven als
"geromaniseerde Dietsers").
Hierbij werd teruggegrepen naar het grondgebied van de XVII
zie volgende
Alert!) zou trouwens later de Habsburgse vlag (een
"Bourgondisch kruis") gaan gebruiken voor haar Waals Legioen.
Verder werd nog de band met Zuid-Afrika benadrukt. Het nieuwe
Dietsche rijk diende op autoritaire wijze geleid te worden door
de Belgische koning, Van Severen veranderde dus van een Vlaams-nationalist
in een Belgicist die trouw beloofde aan de koning. De
Nieuwe Marsrichting werd in de rest van de Vlaamse Beweging
overwegend negatief onthaald en het Verdinaso werd overal uitgesloten.
Wies Moens verliet de formatie. Van het Verdinaso dient
verder nog vermeld te worden dat ze extreem antisemitisch waren
en tijdens WOII heel wat
"Jodenjagers" zouden voortbrengen (de
top van de Algemeene SS Vlaanderen zou overwegend uit het
Verdinaso komen).
Het Vlaams Nationaal Verbond (VNV)
De verkiezingen van 1932 waren een grote nederlaag voor de
Vlaams-nationalisten. Heel wat kopstukken van de Frontpartij,
zoals Herman Vos, Ward Hermans en Staf De Clercq werden niet
meer verkozen. Ward Hermans zou daarop overstappen naar het
Verdinaso. De ideologische tweespalt was compleet, er werd dat
jaar zelfs voor het eerst sinds 1920 geen Vlaams-nationalistische
"landdag" gehouden.
Hendrik Elias ondernam in 1932 nog een poging om de Vlaams-nationalistische
partijtjes bijeen te brengen in een "democratische"
partij, de Vlaams-Nationale Volkspartij (VNVP). Elias stelde
Hij zette zich hiermee af tegen de dictatoriale Groot-Nederlandse
weg van het Verdinaso, met de nuance dat de dictatuur desnoods
wel kon als tijdelijk "noodzakelijk kwaad", maar niet als een
lovenswaardig streefdoel op zich, dat streefdoel diende nog steeds
een democratie te zijn, weliswaar gebaseerd op
het corporatisme en een christelijk solidarisme.
Tegenover de milities toonde Elias een zelfde
dubbelzinnige houding: ze konden eventueel
wel blijven als verdediging van betogingen,
maar niet als gewapende machtsbasis voor een
overname van de staat. Het VNVP zou evenmin een lang leven beschoren zijn. Niet veel
later ging de partij probleemloos op in het VNV. (18)
Ook Staf De Clercq ondernam na de verkiezingsnederlaag van
1932 een zoveelste poging om de bestaande Vlaams-nationalistische
partijtjes te bundelen, dit keer met succes. In 1933 richtte
hij het Vlaams Nationaal Verbond (VNV) op, waarvan hijzelf
"den Leider" werd die de verschillende strekkingen bijeen diende
te houden. De Leider werd bijgestaan door een Raad, waar onder
meer Hendrik Elias in zetelde. Doel van het VNV was eveneens
de hereniging van Nederland en Vlaanderen. Als vlag had het VNV
een driehoek (die stond voor de delta van de rivieren Schelde,
Maas en Rijn) in een cirkel (die de eenheid symboliseerde) in een
Oranje-driekleur.
Logo van DeVlag en foto van Jef van de Wiele
|
| |
In 1936 nam het VNV onder de naam
Vlaams Nationaal Blok
voor het eerst deel aan de verkiezingen en haalde meteen 16
Kamerzetels binnen. Tezelfdertijd behaalde
REX 27 zetels in de
Kamer, wat de socialistische BWP ertoe aanzette om van antifascisme
een kernpunt te maken. Enkele maanden later sluit het
VNV een samenwerkingsakkoord met
REX-Vlaanderen om tot
Hermans toegetreden tot het VNV en hij slaagde erin om met
de Antwerpse krant
De Schelde van de Frontpartij over te nemen.
De krant (waar onder anderen Alice Nahon en Paul Van Ostaijen
voor schreven) was sinds 1933 al een onverbloemd propagandamiddel
voor nazi-Duitsland geworden, o.a. door de publicatie
van "reisverslagen" uit Duitsland die bijzonder lovend waren over
Hitler. Het VNV doopte de naam van de krant om tot
Volk en
Staat en maakte er haar partijkrant van. In 1937 slaagde het VNV
er vervolgens in, opnieuw dankzij tussenkomst van Gerretson
en Geyl, om de Frontpartij volledig in te lijven. Het Antwerpse
boegbeeld Herman Vos stapte daarop over naar de BWP. Het is
ook vanaf april 1937 dat het VNV van het Duits Ministerie van
Propaganda een maandelijkse toelage begint te ontvangen van
omgerekend zo'n € 5.000. (19) In 1939 zal die Duitse steun verhoogd
de oorlog nog officieel
"onverduitst en onverfranst" was, werden er
heimelijk al volop plannen met nazi-Duitsland gesmeed. En daarmee
zag Hitler zijn bedje in Vlaanderen al goed gespreid.
Voorpostleider Nick van Mieghem voor een vlag met het VNV-logo op de IJzerwake in 2008
|
| |
Ondertussen zocht nog een andere nieuwe groep naar de
gunsten van nazi-Duitsland, namelijk de
Duits-Vlaamse
Arbeidsgemeenschap (DeVlag). De DeVlag werd in 1936
opgericht door Duitse en Vlaamse academici om de "gemeenschappelijke
culturele elementen" te bestuderen. De DeVlag (met
ondere anderen
Jef van de Wiele als leider) was van meet af aan
voorstander van het nationaal-socialisme en ze ijverden voor de
opname van Vlaanderen in een
"Groot Germaans Rijk" (i.p.v.
in een "Groot" of "Heel Nederland",
allez hup). De DeVlag zou
tijdens WOII de grote concurrent worden voor het VNV, maar
daarover volgende keer meer...
Bronnen:
(1): SEBERECHTS Frank. Tussen Schelde en Wolchow. Vlaanderen en het
Oostfront. Globe/Perspectief, Brussel/Antwerpen, 2002, p.14.
(2): VANACKER Daniel. Het Aktivistische Avontuur. Stichting Mens en Kultuur,
Gent, 1991, p.453.
(3): DE WEVER Bruno. Greep naar de macht. Vlaams-nationalisme en Nieuwe
Orde. Het VNV 1933-1945. Lannoo/Perspectief, Tielt/Gent, 1995, p.37.
(4): DELEU, DURNEZ, DE SCHRYVER, SIMONS. Encyclopedie van de Vlaamse
Beweging. Deel 2 M-Z. Lannoo, Tielt/Utrecht, 1973, pp.1826-1827.
(5): VOS Louis. Sociale en politieke identiteiten in de 19de en 20ste eeuw.
Universiteitscursus op internet, pp.31-32, www.kuleuven.be.
(6): DE WEVER, o.c., p.38.
(7): DE WEVER, o.c., p.34.
(8): In Aalst zette de opstandige priester Daens zich toen in voor de verbetering
van de lamentabele arbeidsomstandigheden in de fabrieken.
(9): DE WEVER, o.c., pp.50-58.
(10): Het zou tot 1930 duren eer de universiteit volledig vernederlandst werd.
(11): VOS Louis, DE WEVER Bart, WEETS Wilfried. Vlaamse vaandels, rode
petten. Honderd jaar Katholiek Vlaams Hoogstudenten Verbond. Pelckmans,
Kapellen, 2002, pp.25-37.
(12): DE WEVER, o.c., p.71.
(13): DE WEVER, o.c., p.66.
(14): DE WEVER, o.c., pp.82-83.
(15): DE WEVER, o.c., p.61.
(16): DE WEVER, o.c., p.72.
(17): http://nl.wikipedia.org/wiki/Verdinaso.
(18): DE WEVER, o.c., pp.74-76.
(19): http://nl.wikipedia.org/wiki/Vlaams_Nationaal_Verbond.
(uit: Alert!, nummer 1, maart 2011. Alert! is een uitgave van de Anti-Fascistische Actie Nederland - AFA)