alert!

Grijze Wolven in Overijssel (deel I)
AFA-Twente

In onderstaand artikel wordt door AFA-Twente de geschiedenis van de diverse Grijze Wolvenorganisaties in Overijssel belicht. In deel II, in de volgende uitgave van Alert!, zal AFA-Twente aan de hand van de subsidie-verzoeken de integratie-activiteiten van de Turkse Culturele Vereniging Enschede (TCVE), ook Grijze Wolven, onder de loep nemen.

Sinds het geruchtmakende boek van Stella Braam en Mehmet Ülger, "Grijze Wolven, een zoektocht naar turks extreem rechts" uit 1997, is er ook in Overijssel enige opschudding ontstaan omtrent Grijze Wolven en hun organisaties. Zo is duidelijk geworden dat er een aantal stichtingen en verenigingen zijn die zijn aangesloten als lidorganisatie van de Turkse Federatie Nederland (TFN).
In dit hoofdstuk zal het met name gaan over de regio Twente en de organisaties die hier actief zijn. Als eerste zal er een korte inleiding worden gegeven over de situatie met betrekking tot Grijze Wolven in Twente vanaf 1979. Daarna komen enkele organisaties aan de orde die sympathiseren danwel nauwe contacten hebben met Grijze Wolven. Als eerste zal de Turks Kulturele Vereniging Enschede (TKVE) aan bod komen, daarna zal het Turks Platform Enschede (TPE) worden behandeld. De Atatürk Vereniging in Almelo en de Turks Culturele Educatieve Stichting te Almelo worden daarna behandeld. De Turkse Moslim Sociale Culturele Werkfederatie te Hengelo krijgt aandacht naar aanleiding van een incident dat enkele jaren terug heeft plaatsgevonden.

Geschiedenis van de Grijze Wolven in Twente.
In Twente zijn vanaf 1976 activiteiten gesignaleerd van Grijze Wolven. Met name in de twee steden Almelo en Enschede waar concentraties van Grijze Wolven actief zijn in die tijd. Deze activiteiten varieerden van het versturen van pamfletten tot en met geweldadigheden zoals het in elkaar slaan van progressieve Turken en aanslagen op hun huizen.

Idealisten in Almelo
In 1976 worden er in Twente pamfletten verstuurd door "Ülkü Ocagi" (Idealistenverenigingen) naar pensions en fabrieken. De pamfletten bleken verstuurd te zijn uit Rotterdam en Duitsland. Toen deze aktie zich herhaalde werd er ondertekend met Ülkü Ocagi Almelo en Enschede. Wat er precies in de pamfletten heeft gestaan is onduidelijk, het veroorzaakte wel de nodige onrust onder de Turkse bevolking.
Op 18 september 1977 wordt een actief lid van Turkse Arbeidersvereniging door twee Grijze Wolven in elkaar geslagen. Enkele dagen ervoor had deze man gediscussieerd met een van de aanvallers. De politie stelde een onderzoek in maar kwam tot de conclusie dat er geen bewijs is voor politieke achtergronden van de vechtpartij. Ook werden er met de regelmaat van de klok vernielingen aangericht aan het pand van de Turkse Arbeidersvereniging. De bestuursleden in die tijd hebben dit ervaren als intimidatiepogingen van rechts.
Op 23 oktober 1977 wordt er in Almelo een vergadering georganiseerd. Orhan Yilman wordt door de Almelose Grijze Wolven uitgenodigd om te spreken. Orhan Yilman is bestuurslid geweest van de Turkse Federatie en organisator van Grijze Wolf-activiteiten vanaf 1975. Tijdens de vergadering sprak Orhan Yilman over verplaatsing van de activiteiten van het westen naar het oosten van Nederland. Reden hiervoor was dat ze in het Westen, met name Amsterdam en Rotterdam, regelmatig tegenwerking van gemeentes en anti-fascisten kregen. Ook ligt Twente tegen de Duitse grens aan hetgeen handig is voor de internationale contacten. De vergadering wordt bezocht door zo'n 100 Grijze Wolven. Onder hen bevinden zich ook een aantal vertegenwoordigingen uit Duitsland. Volgens een onderzoek van het Turkije Komitee vormt Almelo een knooppunt in Nederland van contacten van de Grijze Wolven.

In de herfst van 1978 willen de Grijze Wolven een film vertonen in Twente met de naam :"Günes ne zaman dogacak" (Wanneer zal de zon opgaan). Door verzet vanuit verschillende groepen hebben de Grijze Wolven af moeten zien van vertoning van de film in Twente. Wel is de film vertoond in Zutphen en Utrecht.
In de maanden na deze gebeurtenis hebben zich nog enkele incidenten voorgedaan waarbij Grijze Wolven betrokken zijn. Zo zijn de Grijze Wolven een handtekeningactie gestart tegen een progressieve turkse functionaris van de Stichting Buitenlandse werknemers Twente. Op 19 mei 1979 organiseren de Wolven een demonstratie in Twente tegen het beleid van deze Stichting. De Stichting Buitenlandse Werknemers heeft namelijk een oproep gedaan om naar een manifestatie in Utrecht te gaan die gericht is tegen Grijze Wolven. De demonstratie van de Grijze Wolven in Twente vindt plaats op dezelfde dag als de manifestatie tegen de Grijze Wolven in Utrecht.
In januari/februari 1982 ontstaat er beroering in Almelo omtrent de oprichting van een Atatürk vereniging. De Turkse Arbeidersvereniging Almelo heeft aan de gemeente Almelo en de plaatselijke politieke partijen een brief gestuurd waarin ze uit hebben gelegd wat voor organisatie de Atatürk vereniging is. In deze brief hebben ze speciaal aandacht besteedt aan één van de initiatiefnemers, namelijk de heer Atabek. De heer Atabek is eigenaar van restaurant Lokanta, gevestigd te Almelo. De heer Atabek is volgens een persbericht van het Anti Fascisme Komitee Twente een Grijze Wolf. Naast deze man zijn er nog een aantal andere Grijze Wolven actief binnen de Atatürk vereniging Almelo. Enkele initiatiefnemers van de Atatürk vereniging Almelo, waaronder dus Atabek, hebben tijdens een persconferentie in september 1979 gesteld dat ze sympathiseren met de Grijze Wolven.

Theater in Oldenzaal
In 1979 ondervindt een toneelstuk van progressieve turkse jongeren veel last van intimidaties Grijze Wolven. Een Turkse leraar uit Oldenzaal leidt de acties tegen het toneelstuk. Hij gaat bij sommige mensen persoonlijk langs om te vertellen dat het toneelstuk communistische propaganda is. Hij waarschuwt enkele ouders voor het rode gevaar dat er achter schuil zou gaan. De intimidaties gaan zelfs zo ver dat hij laat doorschemeren dat er een bom in de zaal gegooid gaat worden. Naar verluidt is het rustig gebleven tijdens de voorstelling.

Het zuivere Turkse ras in Enschede

In 1977 komt in Enschede een eerste bedreiging aan het licht door Grijze Wolven. Een bestuurslid van de Turkse Arbeiders Vereniging Enschede krijgt een anonieme dreigbrief thuisgestuurd. Hij heeft een artikel in het krantje van de Turkse Arbeidersvereniging geschreven dat gaat over de politiek van Amerika ten aanzien van Turkije. Een dag later ontvangt het bestuurslid wederom een dreigbrief waarin vermeld staat "Hond, Wij hebben je adres in Turkije en hier. Hou daar rekening mee. Moge god het zuivere Turkse ras beschermen." In de nacht van 18 op 19 mei 1979 (de dag voorafgaand aan de manifestatie tegen Grijze Wolven in Utrecht) wordt het gebouw van de Turkse Arbeidersvereniging aangepakt door Grijze Wolven. Er worden vernielingen aangericht, muren worden beklad met leuzen en er worden bedreigingen geuit. Er wordt een steen, met daarop een dreigbrief bevestigd, door de ruiten gegooid. In de brief staan dezelfde leuzen als op de muren; 'Dood aan de communisten, dood aan de revolutionairen, Leve Türkes, Leve de Grijze Wolven, Leve de MHP'. Het Anti Fascisme Komitee Twente heeft naar aanleiding van deze aanslag vragen gesteld aan de Minister van Justitie om een onderzoek in te stellen naar de activiteiten van de Grijze Wolven en maatregelen te treffen.

Ook Idealisten in Hengelo
In Hengelo heeft op 10 juni 1979 een vergadering plaatsgevonden waar de al eerder genoemde Orhan Yilman bij aanwezig is geweest. Er komen zo'n 50 Grijze Wolven naar deze vergadering. Tijdens deze vergadering wordt de Idealistische Turkse Werknemers Vereniging afdeling Hengelo opgericht. Een bestuurslid van de Turkse Federatie, Hilmi Dogan, wordt bestuurslid van de pas opgerichte vereniging. Verder is onbekend of deze organisatie daadwerkelijk activiteiten heeft ontplooid.
Op 26 november 1981 organiseert het Anti Fascisme Komitee Twente een informatie-avond over Grijze Wolven. Er wordt turkse anti-fascistische muziek gedraaid en en wordt een film vertoond over turks fascisme. De sfeer die avond is door de aanwezigheid van een aantal Grijze Wolven behoorlijk gespannen. De Grijze Wolven provoceren de bezoekers en laten duidelijk hun afkeuring horen over het thema en het programma.
Op 27 november 1981 wordt in een Turks theehuis te Hengelo een alevitische turkse moslim aangevallen door een vijftal mannen. Het vijftal was volgens een persbericht bewust op zoek naar slachtoffers uit de alevitische hoek. Het vijftal ging namelijk alle tafels langs om te vragen of er alevieten aanwezig waren. Bij een tafel herkende het vijftal een alevitische man, ze sommeerden hem naar buiten te gaan, waarna de man werd aangevallen door het vijftal. Hij is onder andere geslagen met een biljartkeu. Enkele van de daders zijn herkend als Grijze Wolven. Enkele van deze daders provoceerden bezoekers van bovengenoemde informatie-avond. Halverwege de jaren '80 is het rustiger geworden met betrekking tot de activiteiten van de Grijze Wolven in Twente.

back