 | EU elastisch met uiterst-rechts en compagnie |
De deelname van de uiterst-rechtse FPÖ (Freiheitliche Partei Österreichs) van Jörg Haider aan de Oostenrijkse regering, zorgde bijna twee jaar geleden voor veel ophef. Regeringsleiders van de Europese Unie (EU) voelden zich erg ongemakkelijk in het gezelschap van die extreem-rechtse ministers. Na enig vertoon van gêne leek dat ongemak verdwenen. Oostenrijk zou een tijdelijke uitzondering blijven waarmee een tijdje viel te leven.
Maar in 2001 kwamen uiterst-rechtse ministers in een regering van een grote lidstaat, Italië. Daar kwam een premier aan de macht die eerder al had bewezen desnoods met de duivel te willen regeren om zijn persoonlijke belangen te vrijwaren. En nu komt daar bovenop ook nog een Deense regering die de steun nodig heeft en krijgt van een uiterst-rechtse anti-vreemdelingenpartij. De EU-burgers konden tijdens de Top in Laken op tv nogmaals zien hoe diverse ministers vriendschappelijk zaten te kouten met hun Oostenrijkse collega's, ook die van de FPÖ. Alle verklaringen over de naleving van de waarden waarover de EU binnen haar lidstaten wil waken, zijn zeker na 11 september van de agenda verdwenen. De strijd tegen het 'internationaal terrorisme' helpt integendeel de weg effenen voor een normalisatie van uiterst-rechts. De EU tilt alleszins niet zwaar aan de nieuwe regering die Denemarken na de verkiezingen van november kreeg. De nieuwe Deense premier, Anders Fogh Rasmussen, is een liberaal die met de conservatieven regeert maar in het parlement geen meerderheid heeft. Geen nood, hij kan rekenen op de Deense Volkspartij die een racistische campagne tegen migranten voerde. Premier Rasmussen heeft enkele duidelijke prioriteiten die in de smaak van die Volkspartij vallen: strijd tegen criminaliteit en een strenger vreemdelingenbeleid, wat voor die Volkspartij één en hetzelfde probleem is. Denemarken wordt op 1 juli volgend jaar voorzitter van de EU, een voorzitter die slechts kan regeren met de steun van een racistische partij. De EU wordt tegenover uiterst-rechts met de dag elastischer.
Weg met de couscous
Diezelfde elasticiteit is er ook tegenover de regering van de Italiaanse premier Silvio Berlusconi. Het moet gezegd dat de Belgische minister Louis Michel een van de weinige Europese politici was die bij voorbaat de mogelijke regeringsdeelname van de Lega Nord van Umberto Bossi aanklaagde. De Lega heeft onder meer goede relaties met het Vlaams Blok. Maar de regering die na de verkiezingen van 13 mei werd gevormd, telt niet alleen ministers van die racistische Lega, de invloed van de Nationale Alliantie (AN) van Gianfranco Fini is veel aanzienlijker. Fini werd in de jaren '70 door Giorgio Almirante zelf uitgekozen om de jeugd van de fascistische MSI te leiden en later om hem als partijleider op te volgen.
Fini, inmiddels minister van Buitenlandse Zaken, onder lauw protest van de overige EU-landen, is een graag geziene gast in de salons van de Romeinse adel, was nooit vies van samenwerking met fascistische stoottroepen die zelf niet vies waren van moordaanslagen. De AN-ministers willen tijdens deze legislatuur onder meer het geschiedenisonderricht aanpakken omdat dit volgens hen een marxistische signatuur draagt. Ze willen ook de overheidszenders Rai in de pas doen lopen, wat uiteraard ook de wens is van premier Berlusconi voor wie die Rai de grootste concurrent is van zijn eigen media-imperium. Zijn greep op de media heeft een belangrijke rol gespeeld in het verkiezingssucces van zijn partij Forza Italia. De regering Berlusconi is nu zes maanden aan het bewind, genoeg voor een voorlopige balans. Er vallen enkele parallellen op met de eerste regering Berlusconi die van mei tot december 1994 regeerde. Ook toen pakte de regering in de eerste plaats de magistraten aan die corruptie en maffia bestreden. "Hervorming van de justitie" (ze in de pas doen lopen) was een absolute prioriteit.
Toen was dat het werk van Alfredo Biondi, de minister die advocaten van maffiabazen omhelsde voor de ogen van maffiajagers die hij geen blik gunde. Nu is justitie het werk van Roberto Castelli, een kopstuk van de Lega Nord die net hetzelfde wil doen als Biondi, maar deze keer grondiger.
Die Castelli nam op 9 december in Milaan deel aan een betoging van de Lega, van rond 30.000 deelnemers, waarvan de slogans boekdelen spreken. Dé grote slogan was "Espulsioni. Espulsioni", uitdrijving van alle clandestienen. De betoging begon veelbetekenend aan het paleis van justitie waar de corruptiebestrijders zwaar werden uitgescholden als togati rossi, rode togas. Verder werd op spandoeken de sluiting geëist van "alle moskeeën, vrucht van de communisten" en werden leuzen meegedragen als "Polenta si, couscous no". "We zijn geen racisten", zei Bossi, zelf minister van de devolution.
Deze Lega werkt nu erg nauw samen met premier Berlusconi Het was minister van justitie Castelli die hem een handje toestak om in de aanloop tot Laken het voorstel voor een Europees arrestatiebevel af te wijzen. De EU steigerde, dit moest een sluitstuk worden van een reeks maatregelen om na jarenlang treuzelen eindelijk een "Europa van de justitie" te maken, iets waar magistraten die vooraan staan in de strijd tegen georganiseerde misdaad en corruptie al jaren op aandringen.
Een egoïst
Berlusconi schaamde zich niet zich volledig bloot te geven: Italië kon geen motieven voor een dergelijk Europees arrestatiebevel aanvaarden die de premier zelf in het gedrang konden brengen. Dat werd niet met zoveel woorden gezegd, maar het was voor iedereen in Italië en daarbuiten duidelijk dat het daar rond draaide: corruptie, valsheid in geschrifte, fraude moesten eruit. Tegenover zoveel onbeschaamdheid deed EU-voorzitter België alsof het been werd stijfgehouden. Premier Verhofstadt trok naar Rome en bekwam toegevingen die er bij nader toezien geen waren, maar waardoor dit punt gewoon van de agenda van Laken verdween. Want Italië zei dat het alleen uitvoering aan het principe van het Europees arrestatiebevel kon geven voor zover de procedure is opgestart om dat in overeenstemming te brengen met de grondwet en om het juridisch systeem daaraan aan te passen. Met andere woorden, met Sint-juttemis. Maar Verhofstadt kon zo gezichtsverlies vermijden.
Deze vaudeville illustreerde alweer de elastische houding van de EU tegenover een regering waarin een uiterst-rechtse minister van justitie de persoonlijke belangen helpt vrijwaren van een man die door de Franse krant Le Monde wordt beschreven als un égoïste qui veut gérer son pays comme une entreprise et confond ltalie avec ses propres intérêst". (Een egoïst die zijn land wil besturen zoals een onderneming en die Italië met zijn eigen belangen verwart). (Le Monde 10.12.2001). Berlusconis partij Forza Italia is trouwens een afspiegeling van een bedrijfsorganigram waarin elke vorm van interne democratie uiteraard zoek is. De aanhangers zijn niet zoals in klassieke uiterst-rechtse partijen militanten, wel supporters. Maar ook een dergelijke partij staat op de allesbehalve achterhaalde links-rechts schaal ver naar rechts, al gaat het om een volledig ander type dan de Lega of de Nationale Alliantie.
Zwarte fondsen
Bij Berlusconi en diens Forza Italia zien we een ander verontrustend verschijnsel, de gelijktijdige criminalisering van bedrijfsleven en politiek. De Italiaanse regering heeft zich het voorbije halfjaar immers ook al doen opmerken met haar besluiten om gerechtelijke onderzoeken naar het witwassen en herbeleggen van frauduleuze én criminele fondsen stevig te bemoeilijken, wat zelfs de Zwitsers veel te gortig is. In de parlementaire commissies die de nieuwe regels uitwerkten, speelden parlementsleden die tevens Berlusconi's advocaten zijn in de vele processen die tegen hem lopen, de hoofdrol. Van belangenvermenging gesproken. Het resultaat is wel dat in Italië de strijd tegen maffia en het witwassen van crimineel geld nog wat moeilijker is geworden.
Toch zegt de EU na 11 september dat ze van de bestrijding van de witwascircuits een prioriteit wil maken. Ze heeft zelfs allerlei maatregelen genomen, zoals een forse uitbreiding voor de meldingsplicht van verdachte kapitalen, 'zelfs' casinos worden eraan onderworpen. Maar wat kunnen we verwachten van de concrete toepassing ervan?
Want vanwaar zou de stimulans moeten komen. Zeker niet van de Britse regering die toch ook regeert over de Britse Kanaaleilanden, Gibraltar, de City of London en andere fiscale paradijzen.
Blijkbaar ook niet uit Frankrijk, te oordelen naar de onlangs massaal geuite klachten van magistraten die in theorie de strijd moeten aanbinden tegen de grote financiële delinquentie van onder meer de georganiseerde misdaad. "De situatie van de financiële politie is rampzalig", zegt een van die magistraten, Dominique de Talancé, in Le Monde (19.12.2001). "Dramatique, effrayant", zegt de Talancé die beschrijft hoe onderzoekers moeten trachten te werken met oude vaak kapotte pc's, wat tot gevolg heeft dat de diensten leeglopen. Terwijl de fraudeurs en maffiabazen intussen de allerbeste financiële experts rekruteren en die met zeer gesofistikeerd materiaal uitrusten.
Gevolg: de EU moddert maar wat aan en verzoekt de burgers alleen te luisteren naar haar woorden en niet te kijken naar haar daden.
Freddy de Pauw, Uitpers, januari 2002, www.uitpers.be
