Haat en Liefde in Leefbaar Nederland Kafka

Sinds haar oprichting in 1999 heeft de partij Leefbaar Nederland een ingewikkelde verhouding met extreemrechts onderhouden. Officieel moet de partij niks van extreemrechts hebben. Leden, van wie bekend en aangetoond is dat ze lid van CD of CP'86 zijn geweest worden de partij uit gegooid.

Anti-partij
Bovendien is het partijprogramma ook uitgesproken over rechts-extremisme: "Een leefbaar en multicultureel Nederland kent een verdraagzame bevolking zonder lange tenen. Vrijheid van meningsuiting wordt in ruime zin volledig gerespecteerd zolang niet opgeroepen of aangezet wordt tot geweld. Alle vormen van racisme en discriminatie op grond van ras, levens-beschouwelijke overtuiging, nationaliteit, afkomst of sekse, wordt met kracht bestreden. Straffen voor het begaan van racisme, discriminatie en geweld worden verhoogd. Bij ernstige vormen wordt - na een veroordeling door de rechter - het passief kiesrecht tijdelijk ontnomen." Of deze inhoud ook de praktijk is, is nog maar helemaal de vraag.
Leefbaar Nederland presenteert zich als een klassieke anti-partij. Een manier van politiek bedrijven die de partij in Utrecht en Hilversum de laatste jaren geen windeieren heeft gelegd. In beide gemeentes zijn de Leefbaar-partijen niet meer uit de gemeentepolitiek weg te denken. Deze manier van politiek bedrijven heeft vanouds aantrekkingskracht op personen die in het verleden hun ei kwijt konden bij partijen als de CD en andere extreem-rechtse partijen en partijtjes. Daar komt nog bij dat Leefbaar Nederland zich verder profileert op holle thema's: kreten, waarbij daadwerkelijke plannen of ideologie in geen velden of wegen te bekennen zijn. De schijn wordt gewekt dat de partij, anders dan de zogenaamde oude partijen, haar concrete politiek laat bepalen door de leden van de partij. Het zou er bij Leefbaar Nederland enorm democratisch aan toe gaan, leden kunnen doormiddel van inspraak en stemmingen bepalen waar de partij zich hard voor moet maken. Deze combinatie van gebrek aan ideologische randvoorwaarden en politieke inhoud die ingevuld mag worden door de leden, is zo goed als een oproep aan extreem-rechtse personen om de partij te infiltreren om te proberen het beleid (mee) te bepalen. Natuurlijk geldt dit ook voor mensen met ander politiek gedachtegoed, maar de signalen die Leefbaar Nederland verder afgeeft, en dan met name in de vorm van uitspraken van lijsttrekker en gezichtsbepaler Pim Fortuyn, zijn niet voor de poes. Er moet een koude oorlog tegen de Islam begonnen worden, Nederland is druk, Nederland is vol, er moet jaarlijks een vastgesteld aantal asielzoekers worden binnengelaten. Thema's die met name de voormalige aanhang van de CD en de rechtervleugel van de VVD bekend in de oren klinken. De keus voor Fortuyn en zijn rechtse boodschap door het partijbestuur en het partijkader heeft het voor linkse partijleden onmogelijk gemaakt om zichzelf nog te herkennen in de partij. Prominente linkse leden als Sjon Lammerts en Manuel Kneepkens verlieten de partij dan ook na de verkiezing van Fortuyn.

Extreem-rechts
De aantrekkingskracht op extreem-rechts leek in het begin nog een kwestie van enkele incidenten. Beroeps-querulant ir. P.M. Vrijlandt uit Hilversum, die al jarenlang op de uiterst rechtse vleugel van het Nederlandse politieke landschap aan het partij-hoppen is, was lid geworden van Leefbaar Nederland. Ook ex-lid van Centrumpartij en CP'86, J.H. Boiten, werd lid. In april 2000 besloot het partijbestuur de twee te royeren vanwege hun politieke verleden. In juni moest op het partijcongres worden gestemd over de royementen. Inmiddels had zich een derde incident voorgedaan. De Tilburger Cor van Corstanje, die in 1990 lijsttrekker was van de CD in zijn woonplaats, gaf zich op als kandidaat-bestuurslid voor Leefbaar Nederland. Na een persrelletje werd ook Corstanje geroyeerd.

De Wit deel stemadvies-folders uit bij LN-congres

Op het ledencongres van Leefbaar Nederland in juni werd met een grote meerderheid van stemmen besloten in te stemmen met het royement. Vrijlandt maakte zichzelf nog verder onmogelijk door het bestuur uit te maken voor fascisten. Op dit congres bleek er echter al duidelijk dat er meer aan de hand was dan een incident. In de zaal zaten nog meer partijleden met een extreem-rechtse achtergrond. Nog duidelijker werd dit bij het partijcongres in november waar Pim Fortuyn tot lijsttrekker zou worden verkozen. Voor de deur folderde een groepje NNP-leden met een stemadvies pro-Fortuyn. Dat dit geen incident was bleek uit de aanwezigheid van NNP-bestuurslid Gerard de Wit. Ook in de zaal zaten inmiddels diverse rechts-extremisten en mensen met een extreem-rechtse achtergrond. Enkele voorbeelden: Mede-oprichter van het Nederlands Blok Hans Lindenburg was aanwezig. De ex-secretaris en mede-oprichter van Groen Rechts, Hans IJzerdraat zat in de zaal. Verder waren NNP-prominenten Janny Bom-Jurgens uit Zwijndrecht en Tammo Koolhof uit Rotterdam aanwezig. Daarbij moet opgemerkt worden dat het congres alleen toegankelijk was voor leden van Leefbaar Nederland, en dat zijn zij dus ook. Tijdens dit congres werd Fortuyn tot lijsttrekker gekozen en zagen een aantal personen hun kansen groeien om de partij van binnenuit een rechtsere koers te laten varen. Zij gaven zich op als mogelijke kandidaat voor een parlementszetel. Uiteindelijk presenteerde Leefbaar Nederland na een inventarisatie van twee maanden een lijst met 353 namen van mensen die op de kandidatenlijst voor de parlementsverkiezingen van 15 mei willen. Bij het doorlezen van deze lijst kwamen wij elf namen tegen van mensen die zich in het verleden bekend hadden gemaakt op het extreemrechtse politieke speelveld. Daarbij varieerde de betrokkenheid van een handtekeningzetter uit de jaren '80, via een fractie-adviseur van de CD-fractie in Eindhoven, tot een jongen die recent opriep tot lidmaatschap van de Viking Jeugd.

Groscommotie
De bekendmaking dat deze elf personen op de lijst stonden leidde tot flinke commotie in de landelijke media. Het meest tot de verbeelding sprak het Leefbaar Nederland-lid Arie van der Sluijs. Van der Sluijs is in het verleden vaak in opspraak gekomen. Hij was actief betrokken bij een aantal extreem-rechtse partijen, waaronder de CD. Verder gaf hij blaadjes uit die dichtbij het partijtje Neerlands Herstel van de weduwe Rost van Tonningen opereerden. Daarnaast zat hij ooit acht maanden in de cel voor pedofilie en hield onlangs een pleidooi voor Bin Laden. Maar ook anderen, waaronder NNP-kaderlid Janny Bom-Jurgens stonden op de lijst. Na de media-commotie werd het stil en is het onduidelijk wat Leefbaar Nederland met de rechts-extremisten op de lijst gaat doen. De kans dat ze inderdaad op een kieslijst terechtkomen is gering. Maar vooralsnog zijn er geen tekenen dat de partij een nieuwe royements-ronde gaat doorvoeren. Een duidelijk voorbeeld daarvan is Alex Neid. Neid is een jongen uit Almere, die zich aan had gemeld voor de kandidatenlijst van Leefbaar Nederland. In de eerste helft van 2001 was er een Alex Neid uit Almere actief op Internet die daar reclame maakte voor de Viking Jeugd. Deze laatste Alex Neid maakte bovendien gebruik van hetzelfde mailadres als de Alex Neid van Leefbaar Nederland. Daarmee postte hij bijvoorbeeld een bericht dat hij afsluit met: "Ik ben trots dat er nog mensen opkomen voor ons belang, namelijk die van de ECHTE HOLLANDERS en niet te vergeten het blanke ras. Groeten van een trotse natzionaal sozialist." Wanneer Neid door een regionale krant gevraagd wordt naar deze activiteiten, erkent hij dat dit zijn e-mailadres is, maar ontkent de Internetsite te kennen waar het bericht op stond, iets wat technisch onmogelijk is. Verder vertelt hij aan de krant lid van de CD geweest te zijn. Hierna komt Leefbaar Nederland in actie en heeft een goed gesprek met Alex. Daarbij hebben ze hem niet kunnen betrappen op extreem-rechts gedachtegoed. Wel wordt hij, in overleg, van de kandidatenlijst afgevoerd omdat hij te jong wordt gevonden. Reden om hem uit de partij te zetten ziet Leefbaar Nederland echter niet.

De vraag hoe Leefbaar Nederland nu verder om zal gaan met deze materie is niet met zekerheid te beantwoorden. De voortekenen zijn echter allerminst goed. De partij handhaaft haar verkiezingsstrategie van anti-partij zonder politieke stellingnames. Verder blijft Pim Fortuyn het publieke porem van de partij, en blijft zijn boodschap vooral een hetze tegen de multiculturele samenleving. Daarnaast lijkt de partij geen haast meer te maken met het daadwerkelijk royeren van extreem-rechtse leden. De vraag is of dat ook erg veel zal helpen als je de vliegen zoveel kans geeft om op de stront te gaan zitten.
Inmiddels is in Utrecht weer een nieuw lid geworven. Wim Vreeswijk, voormalig gemeenteraadslid van Centrumpartij, Centrumdemocraten en Nederlands Blok, voormalige tweede man achter Janmaat in de CD is lid geworden van Leefbaar Nederland.