Alert!: Onderbuikgevoelens spelen Turkije-debat parten

Onderbuikgevoelens spelen Turkije-debat parten

John Postma

De mogelijke toetreding van Turkije tot de Europese Unie houdt de gemoederen aan de linker en rechterzijde van het politieke spectrum bezig. Linkse tegenstanders ageren vooral tegen de toetreding vanwege de schending van mensenrechten, de onderdrukking van minderheden en de corrupte staat. In de discussies van rechtse tegenstanders spelen vooral thema's zoals immigratie, fundamentalisme en de islamisering van Europa de grootste rol. Met een beroep op onderbuikgevoelens en islamofobische argumenten proberen de rechtse tegenstanders Turkije buiten de Europese deur te houden.

Islamisering

Nieuwe problemen

Grenzen
Maar wat houdt 'Europees land' precies in? Betekent dat de landen een joods-christelijke achtergrond moeten hebben? Tot op heden is godsdienst geen toetsingscriterium voor kandidaat EU-landen geweest. Daarnaast houdt godsdienst zich niet aan landsgrenzen, Europa op deze manier strak afbakenen is dus niet mogelijk. Wel zijn er een aantal criteria waaraan nieuwe lidstaten moeten voldoen, de zogenaamde Kopenhagencriteria. Landen moeten bijvoorbeeld een democratische rechtsstaat hebben, een goed functionerende markteconomie en de Europese regelgeving moet bij aanvang van het lidmaatschap direct worden toegepast. Er wordt niets gezegd over godsdienst. In de Verdragen van Rome, opgesteld in 1957 en de voorloper van de huidige Europese Unie, staat een vage omschrijving waaraan toetredende lidstaten moeten voldoen. 'Ieder land dat wil toetreden moet een Europese identiteit hebben'. De omschrijving in het verdrag vormde echter geen belemmering voor de uitbreiding van de EU. Na de val van de muur heeft het begrip 'Europese identiteit' een andere invulling gekregen. Inmiddels zijn vele voormalige Oostbloklanden toegetreden tot de EU. Hoe verder de oostgrenzen van Europa opschuiven, hoe minder verwantschap het land heeft met de West-Europese cultuur. Europa is rijk aan een verscheidenheid van verschillende culturen. 'De Europese cultuur' bestaat niet. Onze Nederlandse christelijke cultuur is anders dan de Turkse, maar het heeft de samenwerking nooit in de weg gestaan. Vreemd genoeg gaan de rechtse tegenstanders voorbij aan de grondgedachte van de Europese Unie, namelijk waarborging van vrede en veiligheid door middel van economische samenwerking.

Onderbuik