Redactie Alert!

'Winnaars en verliezers, een nuchtere balans van vijfhonderd jaar immigratie', door Leo Lucassen en Jan Lucassen. Sinds de jaren negentig zijn migratie en integratie niet meer weg te denken uit het publieke debat. De politieke polarisatie tussen voor- en tegenstanders van immigratie en multiculturaliteit is zelfs zo hoog opgelopen dat er vervaarlijke scheuren in de samenleving zichtbaar worden. In dit debat lijken meningen belangrijker dan feiten en worden historische parallellen te pas en te onpas ingezet om de toekomst te voorspellen. Nuchterheid en kennis worden node gemist als we de balans willen opmaken wat immigranten de Nederlandse samenleving hebben gebracht. In Winnaars en verliezers gaan Leo en Jan Lucassen (respectievelijk hoogleraar Sociale Geschiedenis Universiteit Leiden en senior medewerker Internationaal Instituut Sociale Geschiedenis (IISG)) systematisch na hoe de immigratie in verschillende periodes moet worden verklaard en wat de effecten ervan zijn op de korte en de lange termijn. Zij doen dit aan de hand van de begrippen winst en verlies, zowel 'berekend' voor de migranten zelf als voor de ontvangende samenleving. Op die manier ontstaat een evenwichtiger oordeel over de betekenis van immigratie voor de Nederlandse samenleving in heden en verleden. Voer tegen integratiepessimisten als Bolkestein, Scheffer en Bosma. Uitgeverij Bert Bakker. € 19,95

'Het Saramacca-project, een plan van Joodse kolonisatie in Suriname', door Alexander Heldring. Vanaf 1946 tot midden 1948 onderhandelde een Amerikaans-Joodse organisatie, de Freeland League, met de Nederlandse en Surinaamse regeringen over hervestiging van Joodse ontheemden uit Centraal- en Oost-Europa in het Saramaccadistrict, ten westen van Paramaribo. De ontheemden zouden Surinaamse onderdanen worden, maar zoveel mogelijk hun eigen cultuur en taal behouden. Voor de Freeland League was Palestina geen optie, omdat zij niet naar een onafhankelijke Joodse staat streefde. Eind juni 1947 stemden de Staten van Suriname er mee in om 30.000 Joodse immigranten toe te Partij Suriname (NPS). Na een aanvankelijk positieve opstelling besliste de Nederlandse regering dat het plan niet door mocht gaan. De regering vreesde dat zich onder de immigranten veel 'communistische infiltranten' zouden bevinden. Alexander Heldring beschrijft de achtergronden van het Saramacca-project en laat zien welke factoren uiteindelijk leidden tot 'opschorting' van het plan. Uitgeverij Verloren. € 35,-

'Het gevaarlijke boek, De Germania en de opkomst van het nazisme', door Christopher Krebs. Vraag iemand om het gevaarlijkste boek ter wereld te noemen en steevast worden Mein Kampf, Het Rode Boekje en Het Communistisch Manifest genoemd. Op de lijst van 100 gevaarlijkste boeken ooit geschreven prijkt echter ook een boek dat je er in eerste instantie niet zou verwachten: het in het jaar 98 geschreven boek Germania van de Romeinse senator Tacitus. Volgens classicus Christopher Krebs speelde De Germania een cruciale rol in de ontwikkeling van de nazi-ideologie. Elk vooraanstaand lid van de NSDAP kende het boek, soldaten refereerden aan het boek als 'de bijbel'. In Het gevaarlijke boek gaat Krebs in op de vraag wat De Germanen maakte tot een kant-en-klaar theorieboek voor de nazi's. Hij beschrijft hoe het boek in de 15e eeuw werd herontdekt, in de 16e eeuw aan populariteit won onder Duitse humanisten, in de 19e eeuw het ontluikende Duitse nationalisme voedde en uiteindelijk in de 20e eeuw geadopteerd zou worden door de nazi's om hun politieke en raciale agenda te kunnen onderbouwen. Krebs studeerde klassieke talen en filosofie in Berlijn, Kiel en Oxford. Uitgeverij Spectrum. € 24,99

'Joseph Goebbels, Hitlers spindoctor. Een selectie uit de dagboeken 1933-1945', onder redactie van Willem Melching en Marcel Stuivenga. De dagboeken van Joseph Goebbels (1933-1945) zijn een unieke bron over de geschiedenis van het Derde Rijk. Goebbels, onder Hitler de minister van Volksvoorlichting en Propaganda, noteerde vrijwel dagelijks zijn belevenissen, gevoelens, besluiten en ambities. Fascinerend zijn de verslagen van zijn gesprekken met kopstukken uit de nazi-elite, met name ontmoetingen met Adolf Hitler. De dagboeken volgen de ontwikkelingen op de voet. Goebbels neemt de lezer mee vanaf de machtsovername door de nazi's in 1933, via de glorieuze overwinningen in de internationale politiek en op het slagveld, tot en met de apocalyps in de straten van Berlijn. De dagboeken geven nieuwe inzichten in de strategie en de motieven van de nazi's, in de dagelijkse praktijk van censuur en propaganda en in dramatische gebeurtenissen zoals de Holocaust. Bovendien krijgen we door de dagboeken een interessant beeld van het persoonlijke leven van Goebbels: zijn omgang met prominente Riefenstahl en talloze andere bekende namen uit die tijd. Maar natuurlijk lezen we ook over zijn buitenechtelijke affaires en over zijn turbulente huwelijk met Magda. Deze unieke getuigenissen uit het hol van de leeuw zijn verplichte kost voor iedereen die zich geschiedenis. Uitgeverij Bert Bakker. € 19,95

'Moeten wij van elkaar houden? Het populisme ontleed', door Bas Heijne. Gelijkheid, tolerantie, rechtvaardigheid, solidariteit - keer op keer worden mensen die deze abstracties hoog in het vaandel hebben staan, ontmaskerd als akelig hypocriet, als zogenaamd hoogstaande geesten die er een dubbele moraal op na houden. Daartegenover staan nu bij uitstek menselijke behoeftes: verwantschap, eigenheid, trots. Dat gaat gepaard met een verlangen naar een zuivere gemeenschap: Restore America, Trots op Nederland, Mut zur Heimat! Wat onder vuur ligt is het naoorlogse humanisme zelf. Waar komt de even heftige als wijdverbreide reactie tegen de geloofsartikelen meer mensen dat hun vrijheid alleen gewaarborgd kan worden door het inperken van de vrijheid van anderen? Waarom staat de taal van de rechtstaat machteloos tegenover de taal van het populisme? Moeten de idealen van de Verlichting opnieuw tegen het licht worden gehouden? Een persoonlijke analyse van wat misschien wel het grootste vraagstuk van deze tijd is: de verstoorde verhouding tussen individu en samenleving. Het artikel in NRC Handelsblad dat de aanzet vormde tot dit boek werd op de website Uitgeverij de Bezig Bij. € 15,90

'Adolf Hitler en de Eerste Wereldoorlog, het ware verhaal', door Thomas Weber. Hij manipuleerde de feiten over zijn rol als strijder voor Duitsland en twijfelde tot eind 1919 over zijn het volledige en demystificerende verhaal verteld van Adolf Hitler als soldaat in de Eerste Wereldoorlog. Thomas Weber doet dat aan de hand van een beschrijving van het regiment waar Hitler deel van uitmaakte. Op basis van uniek bronnenmateriaal - onder meer de verhalen van soldaten en officieren - laat hij overtuigend zien hoe en waarom Hitler zijn imago van onverschrokken soldaat in stand hield, zoals hij ook in Mein Kampf deed. In dit baanbrekende boek gaat Weber in op de kwestie of Hitler een product van zijn tijd was of een uitzonderlijke, berekende figuur. En hij vraagt zich af of de Eerste Wereldoorlog, zoals vaak wordt beweerd, van doorslaggevende betekenis is geweest voor de opkomst van Adolf Hitler. En voor de zoveelste keer wordt de stelling dat over Hitler alles bekend was gelogenstraft. Hij bleek de eenzaamste man aan het front en drukte vaak zijn snor. En dat er geen causaal verband kan worden gelegd tussen de oorlogservaringen van Hitler en zijn latere rol als nazi-leider. Onthullend! Uitgeverij Nieuw Amsterdam. € 29,95

'Paniek in de polder, polytiek en populisme in Nederland', door Jos de Mul. Wat is er loos met het vanouds zo tolerante paradijs dat Nederland heet? Sinds een aantal jaren lijkt de clash of cultures ook bij ons harde realiteit te zijn geworden. Was het multiculturele Hof van Eden enkel een luchtbel die met de zegetocht van de PVV luidruchtig is doorgeprikt? In een reeks prikkelende beschouwingen over Fortuynistische paradoxen, schaatsende moslima's, tragikomische heldinnen, wedergeboren verlichters, eurosceptische nationalisten en islamofobe populisten a(l)la(h) Wilders, fileert Jos de Mul messcherp en met de nodige humor de wederwaardigheden van de vaderlandse politiek in het laatste decennium. Hij biedt een leerrijke analyse van de breed gevoelde onvrede met de 'interpassiviteit' van de parlementaire democratie en gaat in op de vraag of de victorie van Geert en de zijnen blijvende gevolgen zal hebben voor het Nederlandse politieke polderlandschap. Intrigerend is daarbij zijn pleidooi voor biedt op een aanmerkelijk vrolijkere democratie. 'Een boek waarbij zowel rechts als links Nederland zich de vingers kan aflikken!'. En met een hartelijke afbeveling van Afshin Ellian ('Wees voortdurend op uw hoede voor de interculturele verleiding!') (...). De Mul (1956) is hoogleraar filosofie van mens en cultuur aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Uitgeverij Klement. € 19,95

'Democratie doorgelicht, het functioneren van de Nederlandse democratie', samengesteld door Rudy Andeweg & Jacques Thomassen. In dit lijvige boek legt een vijftigtal politicologen en bestuurskundigen het huidige Nederlandse politieke bestel langs de democratische meetlat. Kernvraag van deze unieke gezamenlijke onderneming is of de Nederlandse democratie nog wel naar behoren functioneert. Velen hebben grote zorgen over bestuurlijke integriteit en een kloof tussen kiezers en gekozenen. Wat is eigenlijk het bestaansrecht van al die politieke partijen? Hoe zit het met de opkomst van populisme en de rol van de media hierbij? En wat betekent dit alles in het licht van naar Brussel weglekkende bevoegdheden zonder dat daarop controle lijkt te bestaan? Los van eigen politieke voorkeuren, zonder opgeheven vinger en zonder overbodig vakjargon vormt deze eerste democratic audit een standaardwerk over de belangrijkste aspecten van de Nederlandse democratie. In heldere korte hoofdstukken wordt alles uit de doeken gedaan over politieke partijen (leden, partijfinanciering), een inhoudsanalyse van alle partijprogramma's, het politieke nieuwsaanbod van dagbladen en televisie en bijvoorbeeld de invloed van EU-wetten op het functioneren van het Nederlands parlement. Het kost nogal wat, maar dan heb je ook wat. Uitgeverij Leiden University Press. € 64,95

'Wat als.... Pim Fortuyn niet was vermoord', onder redactie van Tom van der Meer. Dat is een tijdje geleden, dat er een boekje over Fortuyn uitkwam. Of nee, het gaat over veel meer dan dat. Een What if..? over onder andere Srebrenica, de Cubacrisis, de 'staatsgreep' van Kapitein Westerling wat als John Bosman tijdens het Europees Kampioenschap voetbal in 1988 tegen Engeland in de basis had gestaan? De Nederlandse geschiedenis kent veel momenten even anders was gegaan? Wat als Pim Fortuyn niet was vermoord; hoe zou de Nederlandse politiek er nu uitzien? Zou Nederland nu bijna failliet zijn als we in 2002 de euro niet hadden ingevoerd? Wat als Duitsland in 1914 zijn plannen niet had gewijzigd, maar Nederland wel had aangevallen? En was het uiteenvallen van geschiedenisboeken ons doen geloven? In Wat als Pim Fortuyn niet was vermoord beschrijven Nederlandse en Vlaamse experts dertien keerpunten uit de moderne geschiedenis van Nederland. Ze laten zien welke rol historische figuren uit ons verleden werkelijk gespeeld hebben en benoemen de toevalligheden die onze geschiedenis een bepalende draai hebben gegeven. De conclusies zijn verrassend en werpen nieuw licht op wat we denken te weten over ons verleden. En over Fortuyn? Uiteindelijk premier geworden, en Verdonk leider van de VVD. Wilders marginaal met twee zetels en Fortuyn counterde met gemak de venijnige aanvallen van de afgesplitste VVD'er. Met bijdragen van vooraanstaande auteurs en wetenschappers: Peter Bootsma, Rolf Falter, Richard 't Hart, Kees M. Paling, Jean Tillie, Mark Traa, Peter de Waard en Derk Walters. Uitgeverij Meulenhoff. € 18.95

'Klein kwaad, Het proces-Demjanjuk en de speurtocht naar het verraad van mijn vader' door Paul Hellmann. Aan de vooravond van zijn vertrek naar het proces-Demjanjuk kreeg medeaanklager Paul Hellmann een telefoontje dat zijn leven op zijn kop zette. Het gesprek dat hij die avond voerde, leidde tot een speurtocht naar wat er gebeurde op een winterse dag in oorlogstijd. De sporen van de misdaad die toen werd gepleegd, bleken nog niet uitgewist. Ze voerden naar een lieflijk deel van Nederland waar de bewoners elkaar naar het leven stonden. Over de gevolgen daarvan werd niet gepraat, maar ze zijn nog steeds merkbaar: 'Het is alsof er een deksel van de put is getrokken.'
Klein kwaad is het relaas van een volgens de politie 'schromelijke misstap', die pas 65 jaar later aan het licht kwam. De zoon van het slachtoffer probeert antwoord te vinden op de vraag: wie pleegde het verraad dat aan zijn vaders leven een einde maakte? Een whodunit met een onvoorspelbare uitkomst. Het proces tegen John Demjanjuk (91) liep ondertussen tegen zijn einde; in een jaar minder dan de eis van de Openbaar Aanklager, wegens zijn aandeel in de moord op meer dan 28.000 Joden in het vernietigingskamp Sobibor. De rechtbank vond het bewezen dat Demjanjuk in 1943 als bewaker in het door de nazi's bezette Polen werkte, zonder dat er echter een specifieke misdaad aan hem werd toegeschreven. Hijzelf ziet zich als slachtoffer en krijgsgevangene (hij was soldaat in het Sovjetleger).
De betekenis van het proces was uiteraard veel groter dan de feitelijke veroordeling van Demjanjuk. Door het optreden van de mede-aanklagers (familieleden van in Sobibor omgekomenen) en hun advocaten werd het massaslachting op ongeveer 250.000 mensen in Sobibor.
op zoek naar wat er met zijn vader is gebeurd. Zij zaten in de Tweede Wereldoorlog niet ver van elkaar ondergedoken, hij in Ede en zijn vader in Lunteren. Een NSB-bolwerk. Hellmann komt erachter dat zijn vader in handen is gevallen van de foute politieman Kipp en dat de vermoedelijke aangevers van zijn vader nauwelijks werden vervolgd. Twee jaar lang speurde Hellmann in een poging de geschiedenis te reconstrueren en zijn boek is een verslag daarvan, vol met losse eindjes en vruchteloze pogingen. Aangrijpend is als Hellmann in februari dit jaar voor de laatste keer naar het Nationaal Archief gaat, waar een dossier is opgedoken. Het blijkt een weerslag van het verhoor van zijn vader te zijn en twee briefjes die hijzelf in die tijd aan zijn vader stuurde. (Bernhard Hellmann was een van de 28.060 vermoorde Joden in Sobibor in de tijd dat Demjanjuk daar als bewaker actief was.) Klein kwaad. Het proces Demjanjuk en de speurtocht naar het verraad van mijn vader. Uitgeverij Augustus. € 14,95