 | Neo Folk of nieuw-rechts? |
Degene die denkt dat extreem-rechtse ideeen alleen via de nazi-skinmuziek worden verspreid vergist zich. Sinds enkele jaren wordt de muzikale lijn breder en breder. Extreem-rechts bedient zich heden ten dage van allerlei soorten muziekstromingen, van punk tot en met folk, van metal tot en met gabber. Black Metal kwam al uitgebreid aan bod in voorgaande edities van Alert! Nu gaat Johnny Postma wat dieper in op het fenomeen Dark Wave, waarvan vooral in Duitsland nieuw-rechtse exponenten opduiken. En soms steken ze de grens over.
Dark Wave
Op 26 oktober 1997 vond in jongerencentrum Ekko te Utrecht een concert plaats. De band die het avondprogramma zou vullen heette Kirlian Camera, een Italiaanse Dark Wave-band. Buiten de zaal staan een aantal anti-fascisten folders uit te delen. De band zou volgens de anti-fascisten extreem-rechtse ideeen salonfahig maken en onzorgvuldig en kritiekloos omgaan met omstreden en fascistische symbolen.
Eind jaren '70 ontstaat in Engeland de punkmuziek, shockeren was het doel en alle middelen waren geoorloofd. Zo liepen punkers met rode hanekammen, gescheurde kleding en zo af en toe droeg men ook een t-shirt met een hakenkruis. Begin jaren tachtig kreeg punkmuziek voet aan de grond en nemen de meeste bands een anti-fascistisch standpunt in. Nieuwe muziekstromingen uitstaan uit de punk, onder andere New Wave. Zij noemden zich de net geklede punkers, de muziek was minder rauw en men zong meer over het leven. Eind jaren '80 ontstaat uit deze muziekstroming "Gothic" en "Dark Wave". Gothic is meer georiënteerd op gitaar en melancholische stemmen, Dark Wave richt zich meer op de synthesizer en in hun liederen bezingen de bands de duistere en sombere kant van het leven. De melancholie in de muziek druipt er van af. De thema's waar Dark Wave bands met regelmaat op terugvallen zijn "Dood, bloed en mystiek".
Deze thema's vormen voor extreem-rechtse lieden een goede voedingsbodem om verder te gaan. De mystiek wordt verbonden met mystiek uit de Tweede Wereldoorlog. Een voorbeeld van een extreem-rechtse Dark Wave band die de mystiek verder gebruikt voor extreem- rechtse doeleinden is Allerseelen uit Oostenrijk. Op de voorkant van hun cd "Gotos=Kalanda" staat het zwarte zonnenrad van de S.S.-burcht Wewelsburg afgebeeld. De wewelsburcht was in de Tweede Wereldoorlog een hoofdkwartier van de S.S. Het gebouw is opgesierd met mystieke afbeeldingen en tekens.
Rechtse subcultuur
Een van de meest toonaangevende bands in de bruine hoek van de Dark Wave scene is Death in June. De bandnaam verwijst naar de sterfdag van Ernst Rohm. Rohm was lid van het occulte Thule Genootschap en leider van de S.A. tot juni 1934. Frontman van Death in June is Douglas Pearce. Hij ziet Rohm als een soort van vredesmissionaris die Hitler kon stoppen en zo de Tweede Wereldoorlog tegen te houden. Death in June is sterk gefascineerd door de Tweede Wereldoorlog. Haar bandlogo bestaat uit de SS-Totenkopf . Pearce zegt hierover: "SS-Totenkopf soll fur den totalen Glauben und die Hingabe an das projekt stehen". De band is verschillende malen te aanschouwen geweest in S.S.-uniformen. Op de cd "Brown Book" kun je het in Duitsland verboden 'Horst Wessel lied' beluisteren. Maar niet alleen het verleden loopt als een rode draad door de band heen, ook het heden laat hen niet ongeroerd. Death in June was de eerste Europese band die een concert gaf in Kroatie terwijl de oorlog op de Balkan nog in volle gang was. Pearce en de zijnen bezochten voor en na het concert nog het hoofdkwartier van de fascistische H.O.S.-militie in Kroatie. Ontdaan door de strijdvaardigheid en de vastberadenheid van de "moedige" militie-leden, besloot Death in June een benefiet cd "Something is coming" uit te gaan geven met live-opnames en wat studio-werk. De winsten van deze cd gaan naar een militair hospitaal voor gewonde Kroatische militieleden.
Als halverwege de jaren negentig in Duitsland de vlam in de pan slaat en er aanslagen op vluchtelingencentra en migrantenhuizen plaatsvinden, wordt tijdens Dark Wave concerten gemobiliseerd om een vuist te maken tegen extreem-rechts. Als Death in June op een festival speelt, wordt er ook opgeroepen om een handtekeningenlijst in te vullen tegen extreem-rechts. Death in June weigert aan deze handtekeningen acties deel te nemen om het raciale geweld te stoppen. Sterker nog, Death in June laat zich kennen van haar bruine kant. In interviews in Dark Wave-bladen zeggen de bandleden de pogroms tegen buitenlanders en zigeuners te kunnen begrijpen.
Kirlian Camera
Mede door de negatieve publiciteit vooraf werd het eerdergenoemde concert van Kirlian Camera maar door een handejevol mensen bezocht. Het concert vond doorgang omdat het bestuur van jongerencentrum Ekko de bezwaren niet kon begrijpen. Kirlian Camera maakt geen geheim van haar extreem-rechtse sympathien. Kirlian Camera is erg gecharmeerd van de fascistische IJzeren garde uit Roemenie. Op de cd "Todesengel.The fall of Life" hoor je tijdens het nummer "U-bahn V.2 Heiligenstadt" een toespraak van Codreanu, de oprichter van de IJzeren garde. Hij wilde Roemenie bevrijden van joden, buitenlanders, communisten en vrijmetselaars. Ook heeft hij een jood vermoord maar werd door (met swastika's behangen) rechters vrijgesproken. Op 2 juni 1998 speelt Kirlian Camera in Berlijn. Tijdens dit concert laten zij regelmatig dia-beelden zie van hakenkruismonumenten en Hitlergroeten. Ze eindigen het concert met een variant op de Hitlergroet. Op zaterdag 14 juli 2000 zou Kirlian Camera op een "Death in June Tanznacht" in Kassel, Duitsland spelen. Andere bands die zouden spelen waren Le Jovaux de la Princesse, Forseti, Aurom Nostrum, Kapo en Ostara. Onder druk van anti-fascisten, de zaaleigenaar en de politie kon het optreden van Death in June-optreden geen doorgang vinden. Onder het publiek dat op de Death in June dansnacht was afgekomen, bevonden zich een aantal Nederlanders. In de newsgroup van "Death in June" uiten mensen hun frustraties over het verboden concert. Een van deze gefrustreerden is Peter Savelkoul uit Grevenbicht, Duitsland. Hij schrijft: "You can call this a pretty fucked up situation. There were a lot of problems in Germany already for bands like Forseti and Dies Natalis had been attacked so far. Well, as I said earlier in a conversation with a member of the Dragon Rouge, welcome to the Netherlands. We plan a festival here.... You're all welcome." Deze Savelkoul is webmaster van de "Death in June" newsgroup. Hij is betrokken bij een organisatie die zich van de naam "Instahlgewittern" bedient. Deze naam komt voort uit een boek van de fascistische occultist Ernst Junger. Junger heeft een aantal boeken geschreven waaronder "Bloed, staal en oorlog" die als een propaganda machine dient om oorlog te promoten en mannelijkheid te tonen in de strijd. Savelkoul vermeldde in de newsgroup van Death in June dat er een festival in Nederland gepland wordt. De bands die daar spelen zijn Dies Natalis en Ostara.
Dies Natalis
Op zaterdag 28 oktober jongstleden organiseerde Stichting Obscura in de Oefenbunker te Landgraaf een concert van de band Dies Natalis. Dies Natalis omschrijft hun muziek als "Neo Folk". De muziek die ze spelen kan het beste omschreven worden als marsmuziek dat wordt afgewisseld met vrolijke deuntjes op de gitaar. Savelkoul meldde in zijn internetbericht dat Dies Natalis ook problemen heeft in Duitsland met het vinden van een concertruimte. De band wordt door enkelen gezien als een nieuw-rechtse band die via de muziek extreem-rechtse ideeen ventileert. Volgens bestuurslid Bakker van Stichting Obscura is met Dies Natalis niets aan de hand. Ze begrijp niet dat zo'n goede band de ene zaalboycot na de andere krijgt. Ook zegt ze dat de bandleden niets moeten hebben van fascisme en extreem-rechtse ideeen. De band uit zich niet zoals Death in June en Kirlian Camera. Ze dwepen niet met fascisten. Maar toch zit er aan Dies Natalis een luchtje.
De thema's waar Dies Natalis zich van bedient zijn dezelfde als die van de Dark Wave-scene, "Dood, Bloed en Mystiek". Ze gebruiken diverse malen citaten uit boeken van de al eerder genoemde nazi-occultist Ernst Junger. Evenals Death in June heeft Dies Natalis een oorlogsfascinatie. Haar bandlogo lijkt een variant te zijn op de Irminsul, het rune-teken dat in de Tweede Wereldoorlog werd gebruikt ter aanduiding van het Arische ras. Verder heeft Dies Natalis een op een hakenkruis lijkend symbool op haar drumstel geplakt. De bandleden van Dies Natalis zeggen zelf te balen van het feit dat zij als extreem-rechtse band worden gezien. De band geeft toe dat ze rune-tekens gebruiken die ook in het Derde Rijk werden gebruikt "Maar mogen wij ze daarom dan niet meer gebruiken?" De bandleden zeggen dat ze paganist (heiden) zijn, ze zeggen dat ze haar wortels niet wil verloochenen. "We weten dat we Duitser zijn en we grijpen daar naar terug". De drummer van Dies Natalis droeg tijdens het optreden in Landgraaf een t-shirt van de band Blood Axis. De oprichter van die band is Michael Moynihan, een fascist van het zuiverste water, die ooit zei: "Het enige wat ik betreur is dat de holocaust een leugen is."
Sigill
Dies Natalis heeft inmiddels twee platen uitgebracht. De eerste plaat is een 10" en deze is uitgebracht op het label Eis und Licht. Eis und Licht is ontstaan vanuit het Dark Wave blad Sigill uit Duitsland. Sigill noemt zichzelf: "Magazine fur die konservative Kulturavantgarde Europas". Sigill grijpt terug op het germaanse en keltische heidendom. In 1998 krijgen zij zonder al te veel moeite een stand op het "Gothic Treffen" te Leipzig. De stand wordt bemand door jonge, in bruine hemden gestoken mannen. Het blad Sigill is een vergaarbak geworden van Dark Wave bands die in het rechtse en extreem-rechtse spectrum voorkomen. Zo biedt het blad onder andere ruimte aan Blood Axis, Death in June en Aller Seelen. Verder rehabiliteert het blad kunstenaars uit de nationaal-socialistische tijd zoals Leni Riefenstahl en Thorak, de nationaal-socialistische beeldhouwer. Het label Eis und Licht brengt ook een cd uit van Von Thronstahl. In het Verfassungsschutz (de Duitse bvd)-bericht van 1999 staat dat Von Thronstahl een Dark Wave band is die veel contacten onderhoudt met extreem-rechtse bands en personen. De zanger van Dies Natalis, Ston, tekent onder een pseudoniem voor Sigill. Hij is ex-medewerker van het blad BlutFeuer. De omschrijving van het blad komt het dichtst in de buurt van "Blood and Soil", de bloed- en bodemtheorien.
Tijdens het Gothic Treffen in Leipzig kon het concert van Dies Natalis niet doorgaan. Zij hebben toen een 'unplugged' concert gegeven waarbij ze diverse covers speelden van Sol Invictus en Death in June. De band blijkt toch niet zo'n problemen te hebben met mensen die wel een expliciet uitgesproken rechtse mening hebben.
Op 13 januari 2001 organiseert Savelkoul een Dark Wave-festival in Venlo, alwaar Dies Natalis wederom speelt alsmede de band Ostara (inmiddels is dit concert afgelast vanwege het 'bruine randje' van de band, redactie). Ostara heette voorheen "Strenght Through Joy" oftewel "Kraft Durch Freude". Deze term verwijst direct terug naar het nationaal- socialistische bewind van Hitler. Strenght Through joy staat op een verzamel cd ter ere van Leni Riefenstahl.
Een bruin ranzig randje
Dies Natalis baalt er van dat ze in een extreem-rechtse hoek worden geplaatst. Nogmaals bestuurslid van Obscura Bakker, in een interview met de Groene Amsterdammer van 4 november 2000: "Met het grossieren in runentekens en Keltische kruizen is niets mis. Dat is een bepaalde oude cultuur die mensen aanspreekt, het heeft niets met rechts te maken." Barman Axel Keyzer van de Oefenbunker legt het aanhalen van en de waardering voor Ernst Röhm van een band als Death in June als links uit: "Als hij niet vermoord was, was het misschien niet tot Hitlers verschrikkingen gekomen." Keyzer was op de internetpagina van "In Stahlgewittern" op zoek naar CD's van Der Blutharsch, de eenmansband van Albin Julius. Deze Julius werkt samen met onder andere Ian Reed, bandlid van Sol Invictus, in het project Der Blutharsch. Op een video van Der Blutharsch doet Reed zijn t-shirt uit en is er op zijn borst een tatoeage van Adolf Hitler te zien.
De reden dat Dies Natalis in een rechtse hoek wordt geplaatst heeft ze grotendeels aan zichzelf te danken. Het is een combinatie van de hierboven beschreven factoren die maken dat aan Dies Natalis een ranzig bruine rand zit. De band spreekt zich namelijk niet openlijk uit tegen extreem-rechts en nieuw-rechts, integendeel ze flirt er mee!
Johnny Postma, onderzoeker en muziekliefhebber
