 | Infiltratie LANS bij Jongerenbond |
Sinds begin 2000 is extreem-rechts veelvuldig actief in Eindhoven, met name op het gebied van het plakken van stickers en posters. We komen regelmatig stickers van Voorpost, Nationaal Offensief en LANS en Nationalistische Studenten Eindhoven (NSE), de Eindhovense variant van LANS, tegen. Tijdens de mobilisatie tegen de top van de Wereldbank en het IMF in september 2000 werd de Jongerenbond geconfronteerd met een kortstondige infiltratie(poging) dan wel poging om samenwerking op te zetten, door een activist uit extreem-rechtse hoek.
Introductie
Hieronder willen we ingaan op de gebeurtenissen in Eindhoven en wat volgens ons motieven en achtergronden (kunnen) zijn. Vanuit de positie van de Jongerenbond willen we een aanzet geven om lering te trekken uit de gebeurtenissen. We gaan in op de situatie in Eindhoven; vervolgens wat er gebeurd is; wat kunnen motieven zijn en wat moet een anti-fascistische beweging hiertegen doen op korte termijn (isolement, ontmaskeren, informeren) en op lange termijn (mobiliseren). Tenslotte gaan we in op de positie van sociale bewegingen als zij geconfronteerd worden met belangstelling vanuit extreem-rechtse hoek, gegeven de actualiteit van de Voorpost-strategie.
De Jongerenbond, de organisatie die in dit geval benaderd is, is een progressieve jongerenzelforganisatie op anti-kapitalistische grondslag. Een open organisatie van, voor en door jongeren die zich organiseren rond thema's als vrouwen- /meidenstrijd, anti-racisme, individuele en collectieve belangenbehartiging en participatie. De openheid en laagdrempeligheid wordt gezien als belangrijke voorwaarde om zoveel mogelijk jongeren te kunnen bereiken, betrekken en organiseren. Maatschappelijke vorming vindt plaats binnen de organisatie in en door actie en door middel van discussie.
Situatie Eindhoven
Partijpolitiek gezien is extreem-rechts in Eindhoven, evenals in de rest van het land, weggevaagd bij de verkiezingen van 1998. Wat echter vanaf begin 2000 op straat steeds meer begint op te vallen zijn stickers van verschillende extreem-rechtse organisaties: Voorpost, Nationaal Offensief, LANS en later NSE. Naast de stickers en posters op straat is ook op de Technische Universiteit een keer een poster van LANS gesignaleerd en later een pamflet van deze extreem-rechtse studentenorganisatie. Vanaf mei 2000 is de Jongerenbond meermalen doelwit geweest van extreem-rechtse sticker- en kladacties. In (de omgeving van) Eindhoven bevinden zich ook extreem-rechtse jongerensubculturen rond bands als Heretic en Wotan's Order. Er is een duidelijk verband tussen Voorpost en LANS/NSE: NSE-activisten komen ook in actie als Voorpost-activisten. Dit "netwerkje" is de laatste maanden zeer actief. Niet alleen met stickers en posters plakken. De NSE probeert via goedkope onschuldig ogende leuzen (bierprijzen omlaag) de publiciteit te zoeken, wat ze nog lukt ook. De NSE heeft ook een eigen "webstek". Voorpost manifesteert zich met stickers en posters die een duidelijker boodschap hebben dan de NSE. Kort geleden heeft Voorpost een anti-MacDonalds actie gehouden in Eindhoven. Gebleken is dat de reeds bekende Michel Hubert een actieve rol speelt binnen deze club.
Mobilisatie rond IMF/Wereldbank-acties
Op 8 september organiseerde de Jongerenbond een openbare informatie-avond rondom de anti-IMF/Wereldbank activiteiten in Praag. Op deze bijeenkomst kwam een zekere Maarten Harff (foto), toen bij de Jongerenbond nog onbekend. Hij kwam binnen met de vraag of het een "avond tegen kapitalisme" betrof. Toen het programma afgelopen was toonde hij interesse in de Jongerenbond en de daaraan verbonden Scholieren tegen Racisme (StR). In gesprekken met hem tijdens en na deze informatie-avond liet hij zich in negatieve zin uit over de multiculturele samenleving. Hier is, zoals dat dan altijd gaat bij de jongerenbond, vervolgens met hem over gediscussieerd. Hij werd uitgenodigd om een StR-bijeenkomst bij te wonen.
Op 12 september kwam hij op deze StR-vergadering samen met een huisgenoot, 'Willem' genaamd. Er werd op deze vergadering gepraat over een actie tegen de sticker-activiteiten van Voorpost, LANS en Nationaal Offensief (NO). Besloten werd om de stickers te gaan overplakken met behang onder het motto "Plak ze achter het behang!".
Op 20 september ging StR met Maarten de straat op om de stickers over te plakken. Maarten deed een tijdje mee en sprak over de mogelijkheid om op 26 september een actie tegen IMF en Wereldbank in Eindhoven te organiseren. Op een gegeven moment ging hij weg, naar een verjaardag. Hij informeerde eerst naar de naam van de kroeg waar de andere plakkers eventueel later heen zouden gaan. Na het plakken kwamen de mensen van StR Maarten in deze kroeg tegen. Hij kwam daar, naar later blijkt, samen met Michel Hubert. Hubert stelde zich niet voor en hield zich afzijdig bij het verdere gesprek. Er werd een afspraak met Maarten gemaakt om verder te praten over een eventuele actie in Eindhoven.
Op 24 september kwam Maarten op de Jongerenbond praten over een actie in Eindhoven. Hij wilde iets activistisch organiseren, zoals de volksoploop-demonstratie van de 26e in Utrecht. Hij wilde bijvoorbeeld de Eindhovense burgemeester vastketenen of een actie voeren bij het Eindhovense World Trade Center (WTC). Afgesproken werd dat hij langs zou gaan bij 2B en Burgers (grote ex-kraakpanden in Eindhoven) om te kijken of mensen daar geïnteresseerd zouden zijn in een actie, zonder veel resultaat. De volgende ochtend (maandag 25 september) troffen medewerkers van de Jongerenbond in Eindhoven Voorpost-posters aan die opriepen voor de Volksoploop in Utrecht. Dat versterkte het wantrouwen tegen Maarten en men belde het door hem opgegeven nummer en kreeg een antwoord-apparaat van 'Michel'. Daarop werd de afspraak afgezegd. Op het antwoordapparaat werd gezegd dat men afbelde, omdat men niet door middel van een actie met Voorpost geassocieerd wilde worden. Die middag kwam Maarten nog aan de deur, maar via de intercom werd hem gezegd dat de aanwezigen geen tijd hadden en dat hij later terug moest komen. Dat is niet gebeurd.
Dinsdag 26 september dook Maarten samen met Michel Hubert op bij de Volksoploop in Utrecht en is daar weggestuurd. Maarten had hier een gemuilkorfde Rottweiler, Hubert een niet-gemuilkorfde ander type hond. Ook later kwam Maarten openlijk als Voorposter in actie, onder andere bij de anti-MacDonalds actie van 12 oktober in Eindhoven.
Motieven
Maarten zocht contact met de Jongerenbond omdat er een "avond tegen kapitalisme" georganiseerd werd en hij zich als anti-kapitalist presenteerde. Onder kapitalisme verstond hij materialisme, consumptieverslaving en de dominantie van het geld. Hij toonde zich bezorgd over milieubederf en het kapotgaan van volksidentiteiten. In dat contact zoeken kwam een aantal dubbelzinnigheden naar voren. Hij bleek er behoefte aan te hebben om "visitekaartjes" af te geven. In de korte periode dat hij actief was bij de Jongerenbond gaf hij signalen af over zijn achtergrond: zijn negatieve houding ten opzichte van de multiculturele samenleving; hij nam zijn vriend Michel Hubert mee naar de kroeg waar hij Jongerenbond-activisten verwachtte te ontmoeten; hij liet weten naar een skinhead-festival te zijn geweest en liet blijken meer te weten van die scene; hij refereerde terloops aan een Jongerenbond-lid die op de hoogte bleek te zijn van zijn achtergrond; interesses die hij toonde (vorm en inhoud) met betrekking tot anti-IMF/WB kwamen duidelijk terug in de geplakte posters van Voorpost.
Achteraf kan een en ander geïnterpreteerd worden als het peilen van mogelijkheden en reacties. Bizar blijft natuurlijk dat hij, onbekendheid met Voorpost-LANS-NSE voorwendend, meedeed aan de actie "Plak ze achter het behang".
Vanuit deze ervaringen kunnen we een aantal motieven naar voren halen:
a- Proberen isolement te doorbreken en via coalitie met links naar buiten te treden,
b- Mogelijkheden en reacties peilen en mogelijke overeenkomsten onder de aandacht brengen
c- Meesurfen met links activisme, waardoor zij hun extreem-rechtse ideeën onder de aandacht kunnen brengen,
d- Links en links activisme in kaart brengen,
e- Het overnemen van linkse thema's, ze ten eigen bate verder ontwikkelen om er een fascistische draai aan te geven,
f- Beetje verwarring schoppen en provoceren.
Je kunt de motieven verder plaatsen in het licht van de nieuw-rechtse Voorpost strategie.
Extreem-rechts is momenteel niet gebaat bij confrontatie. Ze proberen gelegenheden te benutten om een positie op te kunnen bouwen. Welke gelegenheden ze hebben om kaders aan te trekken en op te leiden en welke om gehoord te (kunnen) worden zijn ze blijkbaar druk aan het onderzoeken. Ideologisch en organisatorisch zoeken zij aansluiting bij linkse thema's. Zij presenteren hun nationalistische gedachtegoed hierbij als een alternatief kader waarin naar oplossingen gezocht kan worden.
Wat te doen?
Hieronder zetten we een aantal punten op een rijtje waar de Jongerenbond naar aanleiding van deze ervaringen aan heeft gewerkt of nog aan gaat werken. We maken een onderscheid tussen wat we moeten doen op korte termijn, op langere termijn en wat de positie van sociale bewegingen aangaat:
a- Op korte termijn lijkt het ons van belang aan de volgende punten vast te houden:
- Isolement: Het is duidelijk dat zij proberen in de openbaarheid en uit het isolement te komen. Een eerste taak van linkse bewegingen is dus om dat isolement in stand te houden. De organisaties zijn erg zichtbaar op straat met stickers en posters. De Jongerenbond reageert hierop door behang over hun plaksels te plakken. Klaarblijkelijk zoeken ze contact met organisaties, daarom heeft de Jongerenbond die organisaties geïnformeerd waar Maarten zich in geïnteresseerd heeft getoond. Toen ze in de lokale media van zich lieten horen hebben wij alle media over de achtergronden van deze organisaties geïnformeerd.
- Ontmaskering als fascisten: Door hun profilering als nationalisten en door het ludieke karakter van de NSE zijn ze niet voor iedereen als fascisten te herkennen. Het is daarom van belang ze als fascisten te ontmaskeren door hun opstelling te analyseren (Voorpost is bijvoorbeeld wel tegen internationaal kapitaal maar niet tegen nationaal kapitalisme) en te wijzen op de organisatorische verbanden en de politieke geschiedenis van de leden.
- Elkaar informeren: Met het oog op onze ervaringen is het van belang andere (Eindhovense of andere plaatselijke) organisaties in te lichten. Uit dit Eindhovense geval bleek hoe belangrijk het is om contact te hebben met andere organisaties die zich bezighouden met de bestrijding van extreem-rechts. De informatie die we van Kafka kregen heeft bijgedragen tot een snelle ontmaskering van de infiltratie.
- Ontwikkelingen volgen: Gebleken is dat het extreem-rechts lukt om zich te manifesteren, verwarring te schoppen en in de publiciteit te komen. Zowel lokaal als elders is het belangrijk om te volgen op welke wijze en via welke media ze er in slagen naar buiten te treden en op welke thema's ze zich concentreren.
b- Langere termijn
.
Deze groeperingen ontwikkelen zich ondergronds. Als ze zich manifesteren maken zij gebruik van de onbekendheid van mensen voor wie niet duidelijk is wat de achtergrond van deze organisatie is. De hiervoor genoemde punten richten zich op de korte termijn. Tegelijkertijd moeten progressieve organisaties (samen)werken aan een lange termijn strategie die er uit bestaat dat extreem-rechts serieuze weerstand kan verwachten op het moment dat ze zich openlijker en eventueel massaler gaan manifesteren.
c- Positie van sociale bewegingen.
Eerder is naar aanleiding van acties van Voorpost gediscussieerd over de vraag of bewegingen afstand moeten nemen van thema's waar extreem-rechts zich aan verbindt. De thema's die rechts oppakt en manipuleert zijn blijkbaar anti-kapitalistische thema's die zij in een nationalistisch en fascistisch perspectief proberen te benutten. Dat betekent dat we ons niet kunnen beperken tot een defensieve strategie. Niet het thema maar het progressieve karakter van onze eisen en alternatieven moet het referentiepunt zijn op basis waarvan we strijd tegen kapitalisme en fascisme voeren. Als we ons hierop willen profileren komen echter een aantal zwakke punten van hedendaagse sociale bewegingen naar voren.
Linkse alternatieven
De achilleshiel van links blijkt met name in het ontbreken van alternatieve eisen en progressieve modellen. Dit bleek onder andere in de linkse coalitie tegen IMF/Wereldbank waarin een gezamenlijk alternatief achterwege bleef vanwege de broosheid van de coalitie van sociale bewegingen juist op dit punt. Juist met een progressief alternatief had de coalitie zich kunnen onderscheiden van extreem-rechtse groeperingen als Voorpost die zich ook uitspraken tegen het IMF en de Wereldbank.
Het onvermogen gezamenlijk tot een alternatief te komen heeft naast historische en (partij)politieke tegenstellingen ook algemener te maken met de veranderde rol die sociale bewegingen zich vaak toeschrijven. Bewegingen kennen zichzelf een bepaalde speelruimte toe: ze beperken zich tot het verpersoonlijken van issues en veroordelen zich daarmee tot lifestyle-activisme. Vraagstukken echter die verband houden met volksnationalisme en fascisme spelen in op het ontbreken van bereidheid om maatschappelijke problemen op sociale basis op te lossen. Bewegingen zouden de zelfopvatting moeten ontwikkelen om hier actief een rol in te spelen om daarmee extreem-rechts de wind uit de zeilen te nemen.
De samenleving internationaliseert op economisch/institutioneel en sociaal-cultureel niveau. Dat wordt gevolgd door een politiek van uitsluiting (groeps-egoïsme) en afsluiting (Fort Europa). In zo'n politieke realiteit wordt de noodzaak sterker dat sociale bewegingen vormgeven aan internationale solidariteit.
In de publiciteit die de Jongerenbond maakte rondom de mobilisatie stelden we dat we de anti-IMF/Wereldbank protesten zagen als een (broodnodige) moderne vorm van internationale solidariteit. Daarin komt tot uiting dat mensen de onrechtvaardige economische orde niet langer accepteren en inzien dat de zogenaamde excessen van het kapitalisme voor een belangrijk deel te wijten zijn aan de manier waarop ondemocratische supra-nationale instellingen over onze toekomst beslissen. Deze stap in het politiek bewustzijn moet volgens ons worden opgevolgd door de ambitie uit te spreken dat internationale verbondenheid wel degelijk op sociale en democratische manier vorm kan krijgen. Samenwerking van sociale bewegingen is daarin cruciaal en de gemeenschappelijke progressieve basis moet volgens ons meer benadrukt worden.
