Kafka

Sinds ruim een decennium loopt de Fries Hendrik Sybrandy rond in het extreemrechtse landschap. Hij begon bij het Nederlands Blok, onlangs stapte hij over van de NNP naar de Nationale Alliantie. En die partij was erg blij met de komst van Sybrandy, 'een man van wijsheid, politieke ervaring en smetteloos overkomen'.

Nederlands Blok
Hendrik Sybrandy (1972) kwam in 1992 via het Fries nationalisme terecht bij extreemrechts. Hij was al enige tijd lid van de Fryske Beweging en een bezoeker van de herdenking van de Slag bij Warns (1). Tijdens de herdenking in 1992 kwam hij de groep rechts-extremisten tegen die de herdenking ook probeerde bij te wonen. Hij hoorde onder andere Alfred Vierling spreken van het net opgerichte Nederlands Blok. Dat maakte zoveel indruk dat Sybrandy enige tijd later lid werd van deze partij. Het Nederlands Blok werd opgericht door een aantal mensen die een alternatief wilden bieden voor de Centrumdemocraten (CD) van Janmaat. De CD was op dat moment de meest succesvolle extreemrechtse partij, maar partijleider Janmaat was door zijn stijl van besturen verre van geliefd binnen zijn eigen kringen. Hij duldde geen tegenspraak of personen die een bedreiging waren voor zijn leiderschap. Daarmee haalde Janmaat zich regelmatig de woede op de hals van ambitieuze partijleden die geen enkele kans kregen. Een aantal van hen begon het Nederlands Blok. Vlak na de oprichting stapte ook de "kroonprins" van de CD, Wim Vreeswijk over. Vreeswijk werd op dat moment gezien als de man die extreemrechts in Nederland een treetje hoger kon trekken. Hij was tactischer dan Janmaat, uitte zich minder radicaal en had goede contacten met het Vlaams Blok. Door Janmaat werd hij echter als een bedreiging gezien wat tot een reeks van conflicten leidde. Vreeswijk besloot de CD te verlaten en verder te gaan met het Nederlands Blok. In de periode daarna zouden meer leden de overstap maken van de CD naar het Nederlands Blok. Maar een groot succes zou het Nederlands Blok nooit worden. Van deze partij werd Sybrandy dus lid en hij was vanaf 1994 ook actief. Het Nederlands Blok was in 1994 inmiddels stevig in handen gekomen van Vreeswijk. Bij gebrek aan actief kader was Vreeswijk blij met iedereen die zich voor de partij wilde inzetten. Sybrandy kon dan ook snel carrière maken in de partij. Bij diverse acties van het Nederlands Blok in 1994 en 1995 was Sybrandy aanwezig. Zo voerde hij actie tegen asielzoekers, voor meer respect voor veteranen, tegen drugs en tegen een Officier van Justitie die moest aftreden na de IRT-affaire. Tegelijkertijd werd hij gepromoveerd tot Noordelijk kringleider voor het Nederlands Blok en redacteur van het partijblad.

Hendrik Sybrandy

Verkiezingen
Ook deed Sybrandy zijn eerste voorzichtige stapjes op het officiële politieke toneel. Bij de provinciale statenverkiezingen van 1995 stond hij op de lijst van het Nederlands Blok. Deze keer werd de verkiezingsdeelname in Friesland nog georganiseerd door de actieve rechts-extremist Douwe van der Bos. In de jaren daarna kwam het organiseren van verkiezingsdeelname in Friesland neer op de schouders van Sybrandy. Dat leidde ertoe dat het Nederlands Blok in 1998 (gemeenteraadsverkiezingen) en 1999 (Provinciale Staten) niet mee kon doen, omdat het Sybrandy niet lukte om voldoende ondersteunende handtekeningen binnen te halen. Overigens vertelde Sybrandy zelf dat de partij in 1998 niet meedeed omdat het de concurrentie met de andere extreemrechtse partij, de CP'86, in Leeuwarden niet aan wilde gaan en in 1999 niet, omdat er onvoldoende steun door de partijleiding werd gegeven. Het Nederlands Blok was in de periode na de raadsverkiezingen in 1994 nog enigszins gegroeid. Vreeswijk wist een aantal ontevreden CD-raadsleden de partij binnen te lokken. Maar na deze kortstondige oprisping werd al snel duidelijk dat het nooit veel zou worden met de partij. Net als Janmaat was Vreeswijk te benauwd dat zijn positie zou worden aangetast. Bij de raadsverkiezingen van 1998 wist Vreeswijk alleen zijn eigen raadszetel in Utrecht te handhaven, terwijl hij zelfs die zetel kort daarna verloor bij een gemeentelijke herindeling. Dat bleek tegelijkertijd het einde van het Nederlands Blok te zijn.

Nieuwe Nationale Partij
Vlak daarvoor was Sybrandy al opgestapt, omdat de partij een slecht imago had dat nette mensen afschrok. Na het Nederlands Blok ging Sybrandy niet bij de pakken neerzitten. Desgevraagd verklaarde hij met hulp van het Vlaams Blok een nieuwe partij op te willen richten. Het lijkt een sterk verhaal dat het Vlaams Blok iemand als Sybrandy zou willen bijstaan. Maar Sybrandy had zich al eerder laten voorstaan op zijn buitenlandse "contacten" en noemde zichzelf bijvoorbeeld een activist van het succesvolle Front National van Le Pen. (2) De plannen voor het oprichten van een nieuwe partij leidden tot niets en Sybrandy werd in 1999 lid van de Nieuwe Nationale Partij (NNP). De NNP was een jaar eerder opgericht vanuit de restanten van de CP'86 en probeerde de scherven van extreemrechts in Nederland bij elkaar te rapen. Daarbij had de partij wel een probleem: de CP'86, waaruit het gros van de NNP-leden en kader afkomstig was, was een door de rechter verboden partij. Voortzetting van deze partij onder een andere naam was strafbaar en dat had tot gevolg dat de oude bestuursleden nu buiten beeld moesten blijven. De noodzaak nieuw bloed te vinden zorgde ervoor dat Sybrandy het ook bij de NNP snel kon schoppen tot partijsecretaris en voorzitter van de "klankbordgroep". Amper lid geworden van de NNP vond er in Friesland een incident plaats dat precies in het straatje van de NNP paste. In Kollum kwam een flinke groep inwoners in opstand tegen de verplaatsing van het asielzoekerscentrum naar het centrum van het dorp. In plaats van de te verwachten pogingen van Sybrandy en de NNP om aanhang en sympathie te werven in het dorp, bleef de partij juist weg. Sybrandy bracht over deze opmerkelijke keuze een persbericht uit: "De NNP wil de discussie rond dit, zeker voor de directe betrokkenen, heikele onderwerp niet onnodig belasten. Dit ook met het oog op de enorme emotie die hierover de laatste maanden bij de bevolking van Kollum e.o. leeft. Aanwezigheid namens de partij zou confronterend kunnen werken, hetgeen juist niet de bedoeling is, gezien het lofwaardige streven van de organisatoren. Wel zullen op eigen titel leden van de NNP aanwezig zijn bij de optocht, en tevens ondersteunt de NNP de demonstratie nog op een aantal andere manieren." Wel probeerde Sybrandy het thema asielzoekers verder onder de aandacht te brengen door NNP-folders te verspreiden in noordelijke plaatsen waar asielzoekerscentra waren of gepland werden: Kollum, Berlikum en Siddeburen. Daarna hield Sybrandy zich enige tijd rustig. Hij bezocht partijbijeenkomsten, schreef een aantal artikelen en bracht zijn eigen blaadje uit. In 2002 deed hij opnieuw een poging om met de NNP aan de gemeenteraadsverkiezingen mee te doen. Na de mislukte poging in 1998 lukte het hem dit keer wel om voldoende handtekeningen te verzamelen. Maar dit keer dreigde een andere partij nog roet in het eten te gooien. De Nieuwe Leeuwarder Partij (NLP) was bang voor naamsverwarring met de NNP en spande een procedure aan. Sybrandy wist deze procedure te winnen en kon meedoen aan de verkiezingen. Daar kreeg Sybrandy 418 stemmen, wat ruimschoots te weinig was voor een raadszetel. De parlementsverkiezingen van 2002 liet de NNP schieten. Oorspronkelijk was de NNP wel van plan mee te doen, Sybrandy zou het een en ander daarvoor regelen. Toen de partij zich uiteindelijk niet kandideerde geeft Sybrandy als reden: "Als je die borgsom betaalt, moet je wel een reële kans maken op een zetel". En wat betekende Sybrandy verder voor de NNP? Dat is niet helemaal duidelijk. Als secretaris was hij een spin in het web. Hij was contactpersoon voor bijna alle NNP-bijeenkomsten, bovendien was hij zeer regelmatig spreker voor de partij en daar was hij volgens partijleden vrij goed in. Verder zou hij in die periode samen met Marcel Hoogstra de feitelijke leiding van de partij gevormd hebben. Of dat een aanbeveling is, is echter maar de vraag: de partij kwam sinds haar oprichting nauwelijks van de grond. De ledenaantallen bleven beperkt en het enige succes dat de partij wist te behalen was het veroveren van twee Rotterdamse deelraadzetels in 2002. Na de moord op Pim Fortuyn leek het er even op dat de NNP gebruik zou maken van de politieke ruimte en anti-linkse sfeer die zich meester had gemaakt van het politieke debat. Sybrandy schreef er een stuk over in het NNP-blad. Hij beschuldigde Fortuyn van nepperij als onechte nationalist, die de ideeën van de NNP gepikt had: "Wij waren de wegbereiders en Fortuyn effende het pad naar acceptatie verder". Hij voorspelde dat de NNP verder zou groeien en dat de stemmers uiteindelijk het origineel (de NNP) boven de kopie (de LPF) zouden verkiezen.
De NNP bleek echter niet in staat om de ruimte te benutten voor verdere groei. Er werd deelgenomen aan een stille tocht in Amsterdam om sympathie onder Fortuynisten te winnen, maar al snel verviel de partij in de haar vertrouwde underdog-positie. Sybrandy trad in die periode af als partijsecretaris, maar bleef wel lid en werd korte tijd later hoofd ideologische- en kadervorming van de NNP. Ook daar kan de vraag gesteld worden waar dat toe geleid heeft. In 2003, het jaar wanneer Sybrandy deze functie vervulde, kwam de NNP steeds verder in staat van ontbinding terecht, juist door een volstrekt onduidelijke politieke koers. De partij ging rond de zomer een vrijage aan met Nieuw Rechts van Michiel Smit. Er werd gezamenlijk een aantal acties georganiseerd en NNP-voorzitter Florens van der Kooi werd de fractie-assistent van Smit in de Rotterdamse raad. Dit leverde de nodige problemen op voor de NNP. Een deel van de actieve leden moest namelijk niets hebben van Smits pro-Joodse opvattingen. De discussie hierover ontspoorde al snel en ontplofte compleet toen Smit de fusiebesprekingen en samenwerking tussen de NNP en Nieuw Rechts eigenhandig opblies. Inmiddels had hij wel een aantal bruikbare activisten van de NNP zijn eigen partij binnengeloodst. Na deze episode, waar de NNP (en dus ook Sybrandy) niet in staat bleek enige politieke lijn vast te houden en gekozen werd voor opportunistische samenwerking met Nieuw Rechts, bleven de NNP-bestuurders met een onttakelde partij zitten. Een deel van de leden was door de samenwerking met Nieuw Rechts opgestapt en degenen die de partij trouw waren gebleven zaten nu met de kater van de mislukte fusie. (3) In de praktijk betekent dat op dit moment dat de NNP op sterven na dood is.

Nationale Alliantie
Voor Sybrandy was het, gedurende deze periode van onrust, lang onduidelijk wat hij zou gaan doen. Een deel van het NNP-kader verliet de partij al eerder, maar Sybrandy bleef hangen. In februari 2004 bezocht hij nog een etentje van NNP-activisten, terwijl de partij om hem heen verder in elkaar duvelde. Een maand na het etentje verliet ook hij het zinkende schip en stapte over naar de Nationale Alliantie (NA). Daar werd hij direct benoemd tot woordvoerder en tweede voorzitter. Ondanks de roffelende welkomstwoorden van de NA is Sybrandy een vreemde eend in de bijt. De feitelijke leiding van de NA berust momenteel bij Jan Teijn en Virginia Kapic. Beiden zijn in heden en verleden betrapt op fel antisemitisme en warme sympathie voor het nationaal-socialisme. Aan de ene kant verkondigt de NA dat de partij een "echte alliantie" moet zijn waar mensen uit allerlei geledingen welkom zijn. Aan de andere kant is het de praktijk dat de partijleiding iedereen voor rotte vis uitmaakt die zich gematigd tegenover joden uitlaat. De NA zelf ziet dit probleem ook onder ogen en schrijft: "Immers zal de heer Sijbrandij met zijn gematigde opstelling in tegenstelling tot de overige bestuursleden haar besluiten positief kunnen gaan beïnvloeden, en bij het ontbreken van het nodige polijstwerk zou de partij alsnog te veel naar té radicaal kunnen blijven zwenken, waardoor de hele oprichting van een 'alliantie' voor niets zou zijn geweest." We zijn benieuwd hoe dit polijsten in de praktijk uit gaat pakken, met name wanneer Sybrandy de partijvisie op Joden als woordvoerder uit moet dragen. In 1998 noemde Sybrandy in een ingezonden brief het nationaal-socialisme nog "een onmenselijk systeem, dat miljoenen onschuldige slachtoffers heeft gemaakt en onnoemelijk veel ellende heeft veroorzaakt."

Antifascistische Onderzoeksgroep Kafka
www.kafka.nl/

Noten:
1) - De herdenking van de Slag bij Warns is een jaarlijkse Fries-nationalistische herdenking. In het begin van de jaren '90 werd deze herdenking door rechts-extremisten misbruikt door hem in groepsverband te bezoeken. De Friese organisatoren van de herdenking wilden hier niks mee te maken hebben en weerden extreemrechts. Na 1995 is extreemrechts niet meer georganiseerd op de herdenking af gekomen. Sybrandy bezocht de bijeenkomst nog regelmatig en was in 2003 van plan om dat ook weer met zijn geloofsgenoten te doen. Een in Amsterdam geplande demonstratie van Nieuw Rechts en de NNP moest daarvoor zelfs worden uitgesteld. Het is onbekend waarom het bezoek aan Warns in 2003 niet is doorgegaan.
(2) - In 1997 maakte Sybrandy zich enige tijd hard voor de Franse stad Orange, waarop dat moment een Front National-burgemeester aan de macht was gekomen. Breda had een stedenband met Orange en wilde deze vanwege de FN-burgemeester verbreken. Sybrandy schreef "namens het Front National" een brief op poten aan het college van B&W over deze kwestie en pleitte voor het herstel van de stedenband. Als Breda dat niet zou doen is de "mogelijke consequentie, dat Breda in een toekomstig verenigd Europa geen enkele rol zal spelen", aldus Sybrandy.
(3) - Interessant om te melden is dat er gesuggereerd is dat de hele "fusie" tussen Nieuw Rechts en de NNP een van tevoren opgezet plan was van Michiel Smit. Hij wilde een aantal voor hem bruikbare mensen van de NNP zijn eigen partij binnenloodsen, om daarna de NNP te dumpen.