Schaduwzijde van de consensus

Miroslav Selevcek

Van Doetinchem tot in het politieke hart Den Haag: de NVU van Constant Kusters heeft dit jaar overal kunnen demonstreren, zelfs met een white power symbool. Was de partij in de vorige eeuw bijna verboden, juridisch gaat het haar tegenwoordig voor de wind. Als de maatschappij verrechtst, waar liggen de veranderingen dan precies: het politieke klimaat of de NVU zelf?

Consensus

Onder Glimmerveen
Daarmee lijkt de NVU onder Kusters meer geaccepteerd dan onder de vorige voorzitter, de Hagenees Joop Glimmerveen. Dat ligt aan de presentatie naar het grote publiek toe. Glimmerveen zocht meteen de confrontatie op, terwijl Kusters zijn statements er voorzichtig doorsluist. Ondanks dat beide NVU-voorzitters overtuigd nationaal-socialisten zijn, verschillen de aanpakken dus enorm. Glimmerveen pakte het racistische element uit het nationaal-socialisme en reflecteerde dat op de toenemende migratieproblematiek in grote steden. De grand old man was directer in zijn formule en riep daardoor sneller weerzin op. Kreten als 'Den Haag moet blank en veilig blijven' of op subtielere wijze aan de burgers van Leidschendam "Het zou te ver gaan om alle woonwagenbewoners als criminelen te brandmerken, maar het zijn in ieder geval lieden die zich niet aanpassen aan een normaal leven." Zulke uitspraken zijn hard en provocatief. Minderheden worden hier immers direct aangesproken, waardoor verontwaardiging sneller optreedt. Justitie reageert eerder omdat er over het racistische en wetovertredende karakter minder twijfel bestaat.

Screenshot van het forum Stormfront, 'Sander' is NVU-voorzitter Constant Kusters
  'Sander'  
Derde Rijk
Kusters acties ogen tijdens demonstraties populistisch en rechts, maar bevatten altijd een verborgen verwijzing naar het Derde Rijk. Uitingen naar tegenstanders, of verheerlijkingen van het nationaal-socialisme bewaart hij voor besloten bijeenkomsten of voor op het Stormfront forum. Zo postte Kusters onder het pseudoniem Sander diverse straffe uitspraken in de nationaal-socialistische traditie (zie illustratie boven). Sander was overigens de naam die generaal-majoor en nazi Hugo Sperrle gebruikte terwijl hij in Spanje opereerde. Al deze verwijzingen achter de schermen zijn niet verwonderlijk, want de NVU is momenteel de enige partij puur op nationaal-socialisten gericht. Onder Glimmerveen werd de partij door de antropoloog Jaap van Donselaar rasnationalistisch genoemd. In die zin is de NVU dus, via vooral een activistischer opstelling, geradicaliseerd, maar dat is aan de buitenkant niet zichtbaar. Als we haar leden onder de loep nemen, is die ontwikkeling niet verbazingwekkend. De partij bestaat uit de voormalige kring Arnhem van CP'86. Deze gold al als een van de meest extreme onderdelen van de verboden partij. Deze nazistische tak maakte zich hard voor betere banden met Duitse partijen. Wat ook nu nog haar uitwerking heeft. Nu zijn er vooral connecties met de Freie Kameradschaften en de NPD. Invloed van Duits extreemrechts op de NVU neemt wel af: ooit verschenen er zo'n 40 man, maar in bijvoorbeeld Oss bestond de delegatie slechts uit zes Duitsers plus een spreker. Het blijft niet alleen bij de Duitse medespelers op demonstraties. Er zijn nog veel meer krachten die zich met de partij bemoeien, want naast de NVU'ers en een Duitse afvaardiging zijn ook Blood & Honour, ANS/RVF en Jeugdstorm Nederland steevast present op iedere demonstratie. Deze organisaties worden in verband gebracht met geweldsmisdrijven en illegaal wapenbezit.
Dat is heel interessant. Voorheen kwam een partij met justitie in aanraking als de leden in opspraak kwamen, maar de meest gewelddadige leden zijn officieel niet bij de partij betrokken. Anders gezegd: als de radicalere onder de gelederen in aanraking kwamen met justitie werd voorheen aan partijen juridisch het vuur aan de schenen gelegd. Nu is dat een lastiger verhaal omdat het om partijsympathisanten gaat (en kennelijk geen leden) die met de wet in aanraking komen. De partij blijft altijd buiten schot op deze manier.

Uit: interne notitie politie Brabant-Noord, beleidsevaluatie GBO (Grootschalig Bijzonder Optreden) onder de codenaam 'Paashaas'
  'Codenaam Paashaas'  
Weerkorps
Ander interessant element is de rol als toeziend oog die is weggelegd voor ANS/RVF, of anders gezegd Combat 18, tijdens de demonstraties. Prominenten binnen deze groep stellen zich op als de Ordedienst. Ieder lid van die Ordedienst moet tien demonstranten in de smiezen houden en vermeende tegenstanders intimideren en weg (laten) sturen. De Ordedienst schermt demonstranten doelmatig van de politie af als arrestaties dreigen. De politie van Oss liet het halverwege de NVU-mars gebeuren. Deze Ordedienst houdt geen toezicht, maar heeft een beschermende rol naar de partij zelf toe. Niet echt wat de gemeente voor ogen had die dag. Na de demonstratie in Oss markeerde de Ordedienst overigens de politie als legitiem doelwit bij toekomstige demonstraties. Daarmee is een lijn te trekken met de functie van de Sturmabteilung (SA) in de begindagen van Hitlers partij de NSDAP. En is ook de Ordedienst net als de SA als een zogenaamde Weerkorps te beschouwen. Een Weerkorps vormen is strafbaar. Na de Tweede Wereldoorlog zijn ze verboden, dankzij de Wet tegen Weerkorpsen. Het nationaal-socialistische karakter en de focus op Duitsland, Germania, is het ene verborgen gezicht van de NVU. Het andere gezicht is de NVU balancerend tussen het imago van een marginale provincie would be-partij en een pressiegroep. Gemeentes halen dit Trojaanse paard binnen bij het geven van groen licht aan een NVU-demonstratie.

NS-symboliek
Bij de aanvraag voor de demonstratie kunnen gemeenten al zien dat het geen zuivere koffie is. Data zijn daarvoor een essentieel gegeven, omdat ze bewust gekozen zijn. Dataverwijzingen waren al te zien bij de eerste legale demonstratie in Kerkrade 24 maart 2001. Deze dag refereert aan het moment dat Hitler staatshoofd werd. De NVU wilde hier dezelfde route als de Wehrmacht lopen toen deze Limburg binnen viel. Door een krachtige antifascistische tegenbetoging van zo'n 3000 mensen viel dit in het water. Maar ook 9 november is een geschikte dag voor de partij om te marcheren, omdat zowel de Kristalnacht als de mislukte staatsgreep van Adolf Hitler rond die datum in de jaren '30 plaatsvonden. Vorig jaar vielen er twee protestmarsen op 11 november, de zaterdag na 9 november. Toeval? Een forumposter op de site van Stormfront informeerde ernaar en kreeg als antwoord dat de Kristalnacht rond die datum plaatsvond.
En toch, als het politieoptreden in Oss wordt vergeleken met dat van politie Haaglanden, valt een ding op. Er werd in Oss strenger opgetreden tegen symboliek. Zo stond een symbool waarbij een zwaard door een hamer is gekruisigd op de lijst 'symbolieken'. Dit wapen was een oud stokpaardje van Hitlers partij de NSDAP, dat een verbond moest uitbeelden tussen arbeiders en soldaten.
De gemeente Oss gebruikte, zoals vele gemeentes, als argument voor het verlenen van een NVU-demonstratie dat de vrijheid van meningsuiting een hoog goed was. Ook de NVU heeft recht om te demonstreren. Dat is in deze context discutabel. Gaat het echt om het uiten van een mening? Of wordt nazisme onder een dekmantel gepromoot? Dit is namelijk wat er tijdens zo'n mars echt gebeurd. Partijvoorzitter Kusters roept wat spreuken, terwijl zijn volgelingen andere zaken scanderen. En alleen in de speech komt het oorspronkelijke onderwerp mondjesmaat aan de beurt. Juridisch is het lastig demonstraties toe te staan of af te keuren met inhoudelijke behandeling van de manifestatie als inzet. Echter, door de gebrekkige inhoudelijke behandeling laat de NVU zich wel kennen. Het promoten van nazisme is bewezen.

Uit: vertrouwelijk verslag beleidsteam treurmars 2 juni 2007, gemeente Rheden
  'Vertrouwelijk rapport'  
Treurmars

Zo'n speech in het openbaar was in de Glimmerveen-jaren ondenkbaar. Maar van de Vrijheid van Meningsuiting moeten we zeker na de moord op Theo van Gogh afblijven. Moeten we daarom, zoals in Oss werd gesteld, door de burgemeester en het politieapparaat, demonstraties die racisme promoten toestaan om die vrijheid te garanderen? Gemeentes lijken zich die vraag maar deels te stellen. Voor een verbod van NVU-demonstraties zijn argumenten voor en tegen. Tegenstanders noemen de uitingen kwetsend en zijn bang voor situaties van voor de oorlog. De tijd waar rechts-extremistische denkbeelden meer werden geaccepteerd, wat ons uiteindelijk bij de Holocaust bracht. Voorstanders vinden de confrontatie met nazisme goed, omdat deze bijdraagt aan opinievorming: je weet dan tenminste waar het over gaat. Maar toch is het verbazend dat de NVU er telkens in slaagt haar nazistische gedachtegoed aan de man te brengen. Zeker in een tijd waarin scholen Lonsdale-kleding verbieden, juist omdat het zogenaamd racistisch is. Wat niet waar is. Gemeentes staan aan de andere kant wel demonstraties toe met een verborgen nazistisch element. En aanwijzingen daarvoor zijn er zoals gezegd genoeg. Beleid tegen racisme gaat dus anno 2007 duidelijk meer om het uiterlijk dan om de inhoud. En dat levert een krankzinnige situatie op.

(uit: Alert!, nummer 3, september / november 2007. Alert! is een uitgave van de Anti-Fascistische Actie Nederland - AFA)