Het leger en extreemrechts

Extremisten en het leger is een gevoelige combinatie. De opleiding tot gediplomeerd vechtjas, toegang tot wapens en mogelijke toegang tot staatsgeheimen zijn zaken waarvan je liever niet zou zien dat de gemiddelde nazi daar toegang tot heeft. Het is goed voorstelbaar dat defensie daar hetzelfde over denkt. Daarnaast is het ook maar helemaal de vraag wat rechtsextremisten zelf in het leger te zoeken hebben. De Nederlandse democratie verdedigen? In Afghanistan vechten om de moslimbevolking te beschermen?
Toch blijkt het leger aantrekkelijk te zijn voor rechtsextremisten. En wonderlijk genoeg blijkt het leger daar de afgelopen decennia regelmatig voor open te hebben gestaan.

Koude Oorlog
Een mooi voorbeeld van de omgang met rechtsextremisten in het leger in die tijd gaf Jos Flachs enige tijd geleden in een bericht op internet. Flachs is een Nederlandse rechtsextremist, die al jaren in Thailand woont, maar nog steeds actief betrokken is bij extreemrechts via websites zoals die van de VNN en Holland Hardcore (meestal onder het pseudoniem 'De Resident'). Flachs heeft jaren gewerkt bij het Nederlandse leger, onder andere bij de Marechaussee. Tijdens een marsloop begon Flachs op een gegeven moment een iets aangepaste versie van het nazistische Horst Wessellied te zingen en zijn collega's zongen braaf mee. Flachs dacht dat niemand van zijn collega's het lied zou kennen. Toen de groep in de buurt van de bewoonde wereld kwam, gaf de leidinggevende het bevel om iets anders te gaan zingen. Zolang niemand het maar merkte kneep het leger een oogje dicht ten aanzien van dit soort politieke sentimenten, lijkt de moraal in deze tijd te zijn geweest.

Een ander bijzonder voorbeeld was Douwe van der Bos. Van der Bos was in de jaren tachtig tegelijkertijd beroepsmilitair en actief bij de Centrumpartij. Het verhaal wil dat hij betrokken zou zijn geweest bij de militaire actie tegen Molukse treinkapers in de jaren zeventig.

Weer een ander voorbeeld is Ton Steemers, oud-marinier en vanaf begin jaren negentig actief bij extreemrechts. De afgelopen jaren was hij vooral in beeld als kaderlid van de Nationalistische Volks Beweging (NVB). Toen een groep NVB'ers, geholpen door Blood & Honour-skinheads, in Uitgeest antifascisten te lijf ging bleek zijn militaire training goed van pas te komen. Steemers dirigeerde de knokkers om hun linie vast te houden, zodat er effectief geslagen kon worden.

Een extreemrechtse activist (links) en staatssecretaris De Vries

Op dit moment profileert hij zich niet meer als extremistische neonazi. Hij is actief in het veteranenwereldje. Hij hielp onder andere mee aan de veteranendag 2008 (zie foto met staatssecretaris De Vries).

Zijn dit soort risico's in Nederland denkbaar en wordt daar bij defensie rekening mee gehouden? Het antwoord op het eerste deel van de vraag lijkt ja te zijn. De geschiedenis en bovenstaande voorbeelden leren dat rechtsextremisten in het leger dienst kunnen nemen en het daar geleerde kunnen gebruiken voor hun politieke idealen. Tot op de dag van vandaag nemen Nederlandse rechtsextremisten dienst in het leger.
Deze incidenten zorgden enerzijds voor onrust binnen het leger, maar waren daarnaast ook bijzonder slecht voor het imago van het leger in het buitenland. Dat werkte extra complicerend, aangezien de Nederlandse defensie zich steeds meer richtte op vredesmissies in verre landen. Met gecompliceerde missies in islamitische landen als Irak en Afghanistan kunnen dit soort incidenten gemist worden als kiespijn.

De militaire inlichtingendienst MIVD is volgens haar eigen publicaties dan ook actief op zoek naar rechtsextremisten in de krijgsmacht. Zij schrijft daarover in haar jaarverslagen: 'De MIVD verricht onderzoek naar rechtsextremisme, waarbij de vraag centraal staat of de veiligheid en de paraatheid van de krijgsmacht in gevaar worden gebracht.