Redactie Alert!

Frankrijk
De Europese verkiezingen voor het Front National verliepen boven verwachting. Waar een terugval werd verwacht na openlijk uitgevochten interne ruzies en een flinke ruk naar rechts van de Franse regering inzake de 'hoofddoekjes-affaire', groeide het FN tamelijk spectaculair. In 1999 haalden ze bij de Europese verkiezingen nog 5, 69% van de stemmen, nu was dat maar liefst 9, 81% (1.684,792 stemmen), al bleef het flink achter bij de 16% die het FN haalde in de regionale verkiezingen van maart dit jaar. Door de flinke uitbreiding van de EU met 10 nieuwe lidstaten en een andere zetelverdeling, bleef de groei van het aantal zetels in het Europees Parlement echter beperkt van 5 tot 7. Dit is ook deels te verklaren door de geringe arbeid van Le Pen zelf voor het thema 'Europa'; het FN is immers een nationale partij en wil simpelweg niets met Europa te maken hebben. Het gerommel binnen de FN, waar we vorige keer over berichtten, blijft inmiddels doorgaan, al lijkt het nu meer intern te worden uitgevochten. Kern van de conflicten is uiteraard de opvolging van de mastodont van de partij, Le Pen, die heeft aangekondigd in 2006 terug te treden als partijvoorzitter. De radicale FN-afsplitsing van Bruno Mégret, de Mouvement National Républicain (MNR) zakte diep weg en diens rol op het politieke toneel lijkt definitief uitgespeeld, van 3, 28% in 1999 naar 0, 31% nu. De Mouvement pour la France (MPF) van Phillipe De Villiers haalde 1.145,469 stemmen (6, 67%) en haalde 6 zetels, terwijl Charles Pasqua's Rassemblement pour la France 291,227 stemmen haalde (1, 7%), wat geen zetel opleverde. Phillipe De Viliers, een dissident van Charles Pasqua's partij, begaf zich in het grijze gebied van de kiezersmarkt tussen het FN en conservatieve regeringspartij UMP met slogans als 'Franse soevereiniteit', 'Turkije niet in Europa' en 'de bevrijding van Frankrijk van het socialisme en de macht van de vakbonden'. De gedeeltelijke FN-stijl betaalde zich terug met 6 zetels dus. De Villiers en Pasqua wonnen echter samen in 1999 nog 13% van de stemmen en 13 zetels, nu haalde Pasqua niets, hij verloor zijn eigen zetel en zijn politieke immuniteit. Hierdoor kan hij vervolgd gaan worden voor zijn rol in illegale wapentransacties naar de rechtse rebellen in Angola.

In het kielzog van deze extreemrechtse golf in Frankrijk floreren ook de neonazi groepen en groepjes, die zich onledig houden met nationaal-socialistische retoriek. Eind augustus trekken de autoriteiten in de Elzas aan de bel als de laatste in een serie van neonazi bijeenkomsten vlakbij Straatsburg plaatsvindt. Zo'n 400 neonazi's kwamen bij elkaar onder het mom van een 'feestelijk diner' in het dorpje Hipsheim, maar al snel bleek het een viering te zijn van de nazi-slogan dat de Elzas bij het Duitse Rijk zou horen en waren Sieg Heil-kreten en hakenkruisvlaggen te zien, met op de achtergrond in de zaal een enorme Duitse adelaar. Dit soort bijeenkomsten, opgezet door Duitse, Franse, Belgische en Zwitserse neonazi's worden georganiseerd als privé-feesten, huwelijken, verjaardagsfeestjes of voetbalwedstrijden en ontlopen zo een verbod.

België
De veroordeling wegens racisme van het Vlaams Blok en de schandalen die vlak voor de regionale en Europese verkiezingen plaatsvonden, lijken geen enkel effect te hebben gehad op de groei van het Vlaams Blok. Vlak voor de verkiezingen hadden de spindoctors van het Blok al bedacht dat elke stem winst als 'vrijspraak door de kiezers' zou worden verkocht. Verliezen konden ze eigenlijk niet in deze situatie; bij verlies kon immers gewezen worden naar de veroordeling van de 'partijdige' rechtbank. Overigens loopt er nog beroep tegen de uitspraak en heeft het Blok al aangekondigd bij een bevestiging van de veroordeling een nieuwe partij op te richten. Toch moet de opnieuw stevige groei het Vlaams Blok ook verrast hebben. In Vlaanderen is het Blok nu de grootste partij met 25% van de stemmen, in Antwerpen is het zelfs 35%. Dit is deels te verklaren door de opportunistische coalities die de andere Vlaamse partijen sloten, kiezers kozen kennelijk voor de onafhankelijke Vlaams Blok, en ook voor de linkse partij Groen!, die haar aanhang verdubbelde tot 7,6%. Toch bleef het Vlaams Blok wederom, door toedoen van het 'cordon sainitaire', de samenwerking van alle democratische partijen om samenwerking met het Blok uit te sluiten, buiten de vorming van het nieuwe Vlaamse parlement, alhoewel ze wel voor het eerst in de geschiedenis werden geconsulteerd bij deze vorming. Dit zorgde voor de nodige ophef, wat liet zien dat het 'cordon sanitaire' nog sterk genoeg is, al lijkt dat voorlopig. Eén op de 5 Vlaamse burgemeesters is voor het doorbreken van het 'cordon'. Het Vlaams Blok gaat zich binnenkort grondig vernieuwen om de kans op beleidsdeelname te vergroten. De partijtop is het eens geraakt over de grote lijnen van de hervorming. Er komt een rechtstreekse verkiezing van de partijvoorzitter en de beginselverklaring van de partij wordt herschreven. Ongeacht de beslissing van het hof van Cassatie over de veroordeling van de partij voor racisme gaat het Vlaams Blok zich vernieuwen. Dat gebeurt vlak voor of vlak na het arrest van Cassatie. Volgens voorzitter Frank Vanhecke heeft de vernieuwingsoperatie vooral tot doel de partij veilig te stellen voor verdere juridische vervolging. De passage over het terugsturen van de meerderheid van de allochtonen naar het land van herkomst wordt geschrapt. De kans is groot dat er een nieuwe naam komt. Overigens is Rob Verreycken uit de Antwerpse gemeenteraad gestapt. Zijn ontslag heeft te maken met zijn tumultueuze echtscheidingszaak die vlak voor de Vlaamse verkiezingen van 13 juni een pijnlijk hoogtepunt kende toen Verreycken op straat enkele rake klappen uitdeelde aan zijn vrouw. Filip Dewinter, fractieleider van het Vlaams Blok in de Antwerpse gemeenteraad, zegt de beslissing van Verreycken te respecteren. "Ik begrijp dat de druk op hem heel groot is en ik respecteer dan ook zijn beslissing. Ik respecteer ook dat hij de partij in het kader van de gemeenteraadsverkiezingen van 2006 niet in het gedrang wil brengen", aldus Dewinter. Verreycken is wel nog Vlaams parlementslid, hij zetelt voorlopig als onafhankelijke in de Vlaamse assemblee.

In de Europese verkiezingen haalde het Blok 23,16% van de stemmen, wat staat voor 930.700 stemmen en 3 zetels. De Waalse extreemrechtse partijen Front National en Front Nouveau de Belgique haalden geen zetels, maar bij elkaar toch nog een dikke 200.000 stemmen. Overigens lukte het het Vlaams Blok niet om in Brussel een doorbraak te forceren. Waarschijnlijk was dit te danken aan het uitstekende weerwerk van de Franstalige media, die het Vlaams Blok bleven behandelen als wat zij is; een extreemrechtse partij met een hang naar revisionisme over Oostfrontcollaborateurs, waarin zich fascistoïde figuren en antisemieten op belangrijke posities bevinden.

Oostenrijk
De grootste verliezer op het extreemrechtse Europese toneel was de Freiheitliche Partei Österreichs (FPÖ), die haar resultaat uit 1999 van 23% zag slinken tot 6, 33%, wat staat voor 155.856 stemmen. Bezetten ze in 1999 nog 4 zetels, nu blijft enkel Andreas Mölzer, de co-redacteur van het rechtsextremistische weekblad Zur Zeit en Haidergetrouwe, in het Europees parlement. Hij werd op voorkeursstemmen gekozen. De meeste stemmen verloor de FPÖ aan de populist Hans-Peter Martin, die met steun van de invloedrijke krant Kronenzeitung, uitsluitend campagne voerde op het thema van de onkostenvergoeding van de Europarlementariërs. In maart dit jaar haalde de FPÖ, of beter gezegd Haider zelf, bij de deelstaatverkiezingen in Karinthië, nog een flinke winst en zit Haider waarschijnlijk nog 5 jaar als regiopresident in het zadel. In de rest van Oostenrijk zette de dalende trend in de uitslagen van de FPÖ van de laatste jaren zich door. Na de uitslagen van de Europese verkiezingen legde de voorzitter Herbert Haupt zijn functie neer en werd opgevolgd door Ursula Haubner, die eigenlijk al een half jaar lang de touwtjes in handen had. Haubner is een zus van Haider, pedagoge en staatssecretaris voor sociale zaken in het rechtse kabinet waar de FPÖ samen met de conservatieve ÖVP regeert. Haubner komt volgens een interview met Mölzer uit een 'Groot-Duitse' familie, met ouders die het nationaal-socialistische gedachtengoed aanhingen. Overigens is er de laatste maanden weer meer aandacht besteed aan de fascistische achtergronden en activiteiten van diverse FPÖ'ers, wat de opmerkingen van de conservatieve bondskanselier Schüssel als zou Oostenrijk het 'eerste slachtoffer van het nazisme zijn geweest' in een vreemd daglicht doen komen te staan als je ziet dat zijn partij samen met de FPÖ Oostenrijk regeert. Bij een recente opiniepeiling onder 4000 Oostenrijkers bleek overigens dat 'slechts' 31% (was 17 jaar gelden 47%) 'goede aspecten' vonden in het nationaal-socialisme. Wel gaf 90% aan achter de democratie als staatsbestel te staan, maar als dat een democratie betekent waarin een in de kern fascistische partij als de FPÖ gemakkelijk deel kan uitmaken van de regering, waarin de ÖVP naar rechts is opgeschoven en de sociaal democraten geen alternatieven hebben, komt ook deze uitslag in een ander daglicht te staan.

Duitsland
Eind juli bepaalde het Duitse Constitutionele Hof in Karlsruhe dat demonstraties van neonazi's enkel verboden kunnen worden als kan worden aangetoond dat de openbare veiligheid in het geding is. Hiermee komt een einde aan de reeks van juridische toetsingen die meestal een dit soort demonstraties vooraf gingen; vaak was pas op de ochtend van de geplande demonstratie duidelijk of die mocht doorgaan of niet en wat voor beperkingen er waren opgelegd door de hoogste gerechtelijke instantie. Het Hof vernietigde een uitspraak van een lagere rechtbank over een demonstratie van neonazi's tegen de bouw van een synagoge in Bochum eind juni. "Een besluit om een grondrecht als de vrijheid van meningsuiting te beperken, mag niet gebaseerd zijn op de opvatting van mensen, maar uitsluitend op de bedreiging van de openbare veiligheid door concrete handelingen". Op zich is dit een doorbraak voor de Nationale Partei Deutschland (NPD) en de Freie Kameradschaften, die verreweg de meeste demonstraties organiseren. Overigens kon de demonstratie in Bochum op 26 juni 'gewoon' plaatsvinden. Tweehonderd neonazi's liepen onder aanvoering van Sven Skoda, een 'Freie Kamerad' uit Düsseldorf en aanhanger van de Nederlandse Volks Unie, en riepen onder andere leuzen als 'joden weg' en dan na een lange pauze 'uit Palestina'. Skoda studeert informatica aan de Fontys-Hogeschool in Venlo en is bij zo'n beetje alle bijeenkomsten en demonstraties van de NVU present. In Duitsland deden uiteraard de bekende rechtsextremistische en fascistische partijen mee aan de Europese verkiezingen. De NPD haalde 241.678 stemmen en de Republikaner 485.691 stemmen, beide niet genoeg voor een zetel. Toch nam het aantal kiezers op hen procentueel toe in vergelijking met 1999, van 2, 1% naar 3, 9%. In de deelstaat Sachsen haalde de NPD en de Reps samen 8, 1% en de NPD dreigt nu bij de regionale verkiezingen in september 7% van de stemmen te halen en daadwerkelijk in het regioparlement in Dresden te kunnen gaan zitten. Nu heeft de NPD al 71 lokale zetels in de deelstaten. Er ligt voor de komende verkiezingen ook een afspraak met de DVU om niet gezamenlijk te kandideren maar elk in een deelstaat (DVU 'neemt' dan Brandenburg) op te komen.

Rest Europa
Er deed een heel palet aan rechtsextremistische en populistische partijen mee aan de Europese verkiezingen, maar de successen varieerden. De anti-immigratie en populistische Deense Volkspartij behield haar ene zetel met 128.789 stemmen, de antisemitische partij LAOS uit Griekenland haalde 1 zetel, met 249.449 stemmen. In Italië haalde de Alternativa Soziale (AS) van Mussolini's kleindochter Alessandra 1 zetel met 398.036 stemmen, de fascistische Flamma Tricolore ook 1 zetel met 236.016 stemmen en de erfgenamen van de fascistische beweging Alleanza Nazionale van vice-premier Gianfranco Fini maar liefst 9 zetels met 3.759.243 stemmen. In Letland haalde de anti-Europese Voor vaderland en vrijheid 4 zetels met 170.819 stemmen, en in Polen was de rechtspopulistische Liga voor de Poolse families de winnaar met 10 zetels (969.689 stemmen), maar ook de rechtsextremistische partij Zelfverdediging haalde 6 zetels (656.782 stemmen), hoewel de opkomst in Polen uiterst laag was. In Slovenië haalden de rechtse anti-Europese partijen Nova Slovenia en Slovene Democratic Party beiden een zetel en de British National Party, die op het punt stonden door te breken, werd van het veld gespeeld door de populistische anti-Europa partij UKIP (United Kingdom Independence Party), die liefst 12 zetels behaalde. In het 732 zetels tellende Europees parlement worden er 57 stoelen ingenomen door uitgesproken fascisten en rechtsextremisten en zo'n 24 door figuren die kunnen worden gerekend tot populistisch rechts of flink rechts van het midden.