Extreem-rechts na de verkiezingen

Erik de Vries

Hans Janmaat en zijn Centrumdemocraten zijn de grote verliezers van de raadsverkiezingen. De partij deed maar in tweeëntwintig plaatsen mee. Zo hoopte de partijleiding de puinhoop uit 1994 te voorkomen. Toen deed de CD in ruim vijftig plaatsen mee en won 77 raadszetels en zeventien Rotterdamse deelraadszetels. In maart dit jaar was nog maar een klein deel daarvan in handen van de partij. Nog veel minder raadsleden doen ook echt hun werk.

Na vier maart heeft de CD zoals bekend nog maar één zetel over. Ad Bierhuizen blijft op zijn plek in het CD bolwerk Schiedam. Hoewel Bierhuizen de afgelopen jaren in de raad zo goed als niets presteerde, noemt hij zijn verkiezing een persoonlijke overwinning. Hij denkt zich nu zelfs kritiek op Janmaat te kunnen veroorloven: in een interview vraagt hij zich af of het verlies van de CD niet door een slechte landelijke uitstraling komt. Eens afwachten hoe lang de CD haar raadslid in Schiedam houdt...

Janmaat zelf staat al met een klagerig verhaal in het NRC-Handelsblad. Hij is kapotgemaakt door de Binnenlandse Veiligheids Dienst en de antifascisten. Ook kan hij het werk lichamelijk niet meer aan. Janmaat wil tot 2002 wel voorzitter van de CD en kamerlid blijven. Zo geeft hij de concurrentie binnen extreem-rechts geen kans om de hegemonie van zijn partij te doorbreken. Dit lijkt mij een prima zaak, om zijn absolute controle over de partij vast te houden heeft Janmaat nog nooit toegestaan dat de CD zich tot een grote organisatie zou ontwikkelen.

Er is trouwens een goede kans dat de CD helemaal niet in de Tweede Kamer terugkomt. Wanneer zij niet in alle 19 kieskringen dertig ondersteunende handtekeningen krijgt, levert dat een hoop problemen op. De partij mag dan, bijvoorbeeld, in een deel van het land niet meedoen. Ook krijgt zij veel minder van de zendtijd voor de politieke partijen. Wanneer je deze Alert! leest zal duidelijk zijn wat de CD wel en niet gelukt is. Vooral in Groningen en Drenthe verwacht de partij moeilijkheden. AFA zal haar uiterste best doen om die moeilijkheden groter te maken.

Het Nederlands Blok

Niet overtuigend
De Volksnationalisten Nederland zijn nergens gekozen. Deze afsplitsing van de Centrumpartij'86 probeert met een gematigd imago en spectaculaire acties naamsbekendheid op te bouwen. De resultaten waren bedroevend, zelfs in de plaatsen waar ze als enige extreem-rechtse partij meededen: 2,3 % in Zwijndrecht en 1,3% in Lelystad. In de steden waar de VNN met de CD of CP'86 moest concurreren was de hoogste score 0,2 %.
De VNN zal echter niet opgeven. De partij begrijpt dat haar slechte score nu komt door de afkeer van de kiezers tegen de Centrumstroming. Ook weet zij dat zij nog te onbekend is. Maar er zitten een aantal fanatieke en slimme mensen achter de partij. Zij stáán voor hun extreem-rechtse werk.

Op sterven na dood
De Centrumpartij'86 is op sterven na dood. In 1996 nam Martijn Freling de macht binnen de partij over. Hij wilde een openlijk neo-nazistische politiek. Freling hield maar een klein deel van de leden over, vooral in Rotterdam. Maar zelfs in Rotterdam is hij nu uit de gratie. De verkiezingscampagne van de partij is mislukt. Volgens geruchten omdat Freling door drugsmisbruik de partij niet meer kan leiden.

Van alle kanten dreigen nu meer ruzies en afsplitsingen. Alleen in de deelgemeente Feijenoord had de CP'86 een beetje succes, zij kreeg meer stemmen dan de CD. Dit komt omdat de leden van CP'86 daar al jarenlang in de buurt werken, eerst nog voor de CD en een afsplitsing daarvan. De kiezers kennen hen. De Feijenoorders zijn minder extremistisch dan Freling en zijn directe omgeving. Het is dan ook waarschijnlijk dat deze groep vandaag of morgen de partij weer verlaat.
Aan de minder gematigde kant lopen ook een hoop mensen weg. Uit onvrede met Freling's vermeende drugsmisbruik en het instorten van de partij lijken een aantal mensen alleen nog maar voor radicalere clubs als het Actiefront Nationaal Socialisten en de NVU te willen werken. Een aantal van de radicale leden zou zelfs met Freling 'af willen rekenen'.

In 1993 kwam Freling uit het buitenland naar Rotterdam terug. Hij heeft de Centrumpartij'86 eerst enorm doen groeien en heeft hem vervolgens door zijn machtswellust weer gesloopt. Inmiddels lijkt het voor zijn gezondheid verstandig om maar weer te emigreren.

De NVU
De Nederlandse Volks Unie wist in heel Nederland vijf mensen zo gek te krijgen zich kandidaat voor de gemeenteraad te stellen. De partij, die buiten de hoofden van leider Joop Glimmerveen en de Arnhemmer Kusters nauwelijks bestaat, stelt dus nog steeds niets voor. Zij deed dan ook alleen maar zelfstandig aan de verkiezingen mee omdat een gezamenlijke lijst met de CP'86 niet doorging vanwege ruzies. Wat nog zou kunnen gebeuren is dat een aantal ontevreden CP'ers overloopt naar de NVU. Of andersom, dat Freling wordt weggewerkt en NVU- en ANS sympathisanten de CP'86 overnemen.

Op tijd weg
De actiegroep Voorpost (zie Alert! nr. 2) heeft haar handen van de partijtjes af getrokken. Deze verkiezingen geven hen daarin weer eens gelijk. Marcel Rüter en Tim Mudde zullen een nog grotere toeloop van leden krijgen dan ze de laatste tijd al hadden. Voorpost is nu na de CD de belangrijkste extreem-rechtse beweging.

Conclusie: Het ontbreekt extreem-rechts overduidelijk aan kader om raadswerk, maar ook opbouwend partijwerk te verrichten. Toch is het niet uitgesloten dat de verkiezingsnederlaag van 4 maart een tijdelijke terugval is. Door de lage opkomst is de uitslag zeker niet representatief te noemen en kan je er niet van uitgaan dat extreem-rechts ook werkelijk veel kleiner is geworden. Op partij-politiek gebied, ok, qua financiën en bestuurlijk podium, ok. Maar waar extreem-rechts doorgaans werkelijk leeft, dat zijn de momenten wanneer buurtbewoners een buitenlands gezin de buurt uitpesten, lege huizen vernielen uit angst voor buitenlandse gezinnen, voorzieningen voor daklozen in hun buurt tegenhouden, de bouw van een Moskee frustreren, de verdwaalde brandbom bij de Islamitische slager. Mensen die racistisch denken en niet meer vertegenwoordigd zijn, hoe slecht dat ook ging bij de CD, zouden zich verder kunnen isoleren van de maatschappij met alle gevolgen vandien. Concluderend: Blijf Alert!

Erik de Vries is lid van AFA-Rotterdam

Uit: Alert!, april/mei 1998, nummer 2, jaargang 2