Redactie Alert!

Deze rubriek is onderverdeeld in boeken die over Utrecht gaan, algemene boeken over extreem-rechts die de moeite waard zijn om te lezen (we beperken ons hierbij voor het gemak even tot het Nederlandse taalgebied, voor boeken in het Engels en Duits kun je de rubriek 'Omgevallen boekenkast' in de diverse Alert!s raadplegen) en de rubriek met algemene boeken over geschiedenis en als laatste boeken die verschenen zijn na de 'Fortuyn-revolte'.

Utrecht

Ruud Bochardt & Jan Buijze, 'Nieuwe kansen. Het jeugdprogramma van Kanaleneiland' Hoe kunnen Marokkaanse jongeren die overlast veroorzaken het beste worden aangepakt? Is het vreemd wanneer een buurthuis ze weigert? Waarom wordt de aanpak niet overgelaten aan de ouders? In juli 1999 startte in de Utrechtse wijk Kanaleneiland een uniek en zeer kostbaar programma: Nieuwe Kansen. In dit drie jaar durend experiment werden nieuwe methodes voor de aanpak van allochtone jeugdproblematiek uitgeprobeerd: jongerenwerk werd weer normerend en ouders werden geacht een actieve rol te spelen bij de aanpak van de problemen. 'Nieuwe Kansen' was een programma waarbij de relatie met de partners, politie en gemeente Utrecht, soms goed en soms moeizaam verliep. Ook was het een programma waarvoor de media bovenmatige belangstelling toonden en dat toch, ondanks het geboekte succes, stopte omdat projecten nu eenmaal aan een vaste periode gebonden zijn. De ervaringen die gedurende deze jaren zijn opgedaan willen de medewerkers van Nieuwe Kansen graag delen met anderen, om hen te inspireren maar ook om reacties te ontvangen waarmee nieuwe stappen genomen kunnen worden. ISBN 9053566481. 15,40 euro

Jan Willem Regenhardt, 'In de schaduw van de Dom.' De ondertitel van dit uitstekend leesbare boek is niet voor niets 'Overleven in de stad van de NSB'. De NSB domineerde de stad Utrecht tijdens de nazi-bezetting, burgers keken vaak de andere kant op, bestuurders begaven zich op een hellend vlak. De kleine geschiedenis van 2 individuen staat echter model voor het grotere verhaal van klein verzet tegen de jodenvervolging in Utrecht. Een waargebeurd verhaal, evenals alle andere gebeurtenissen die worden aangehaald; extra dimensie is de plekken die je als Utrechter kent, en die je, als je door de stad loopt, toch anders bekijkt. ISBN 9076314926. 12,50 euro

Jan Durk Tuinier/Geu Visser, 'Fort De Bilt, NSB vrouwenkamp 1945-1946. Fort De Bilt is bij veel mensen bekend vanwege het feit dat er tijdens WO II 140 mannen, voornamelijk verzetsstrijders, zijn gefusilleerd. Minder bekend is dat Fort De Bilt na WO II werd ingericht als Bewarings- en verblijfskamp voor NSB'ers. In de eerste maanden na de bevrijding zaten er voornamelijk mannen, vanaf augustus 1945 enkel vrouwen. Mevrouw M.L. Hijink-Rijnders werd aangesteld als commandante en had de leiding over meer dan 1000 NSB-vrouwen. Een verslag van gesprekken met haar, aangevuld met informatie en foto's uit het Gemeente Archief Utrecht vormen de inhoud van deze brochure. ISBN 90-75104-13-8, 7 euro

In de voetsporen van de Utrechtse migranten; "2000 jaar migratiegeschiedenis van Utrecht". Eerder al publiceerde KURF een stadswandeling door de multiculturele wijk Lombok. Deze wandeling was vooral gericht op de geschiedenis van deze wijk met haar verscheidenheid aan bewoners. De geschiedenis van deze wijk bestrijkt ongeveer een eeuw. De binnenstad van Utrecht kent een geschiedenis van zo'n 2000 jaar en in deze twee millenia hebben heel veel 'vreemdelingen' en nieuwkomers de stad aangedaan. Sommigen vertrokken weer en anderen blijven. Zij hebben allemaal hun sporen nagelaten in de stad. De wandelgids kan zowel thuis op de bank worden gelezen, als tijdens een wandeling door de oude binnenstad die langs allerlei plekjes voert waar de verhalen over migranten in Utrecht tot leven komen. Maak kennis met de Westerwalder pottenverkopers op de Bakkerbrug, de Italiaanse ijsverkopers op de Jansbrug, ontdek het Jodenrijtje en de Griekse kerk. En wist je dat in het huis waar de huidige burgemeester woont in de jaren zestig een pension voor gastarbeiders was ingericht? Het boekje telt 35 pagina's en bevat een 12 tal foto's van vroeger en nu. Je kunt een boekje bestellen door 4 euro over te maken op giro 1936332 tnv Schism Utrecht ovv wandelgids en je adres.

Extreemrechts

Jaap van Donselaar & Peter Rodrigues, 'Racisme en extreemrechts'. De 6e monitor van de onderzoekers van de Anne Frank Stichting en de Universiteit Leiden, inmiddels uitgegroeid tot betrouwbaar standaardwerk over aantallen racistische incidenten, de rol van extreemrechtse organisaties, antisemitisme, gedegen monitoring van de rol van internet en de gebreken bij opsporing en vervolging door justitie van racistische daders. Nog niet eerder zag Nederland op zo'n grote schaal een racistische subcultuur onder jongeren, concluderen de onderzoekers over de zogenaamde 'Lonsdale'-jongeren. Opvallend is verder de teruggang in veroordeling in discriminatiezaken door justitie, ondanks meer toegeruste wetgeving en instanties. Als pdf-file op www.annefrank.nl of als boek te koop.

Bas van der Plas, 'Rechts in Rusland'. Vlugschrift van het Informatie- en documentatiecentrum over de voormalige Sovjet-Unie en het Gemenebest van Onafhankelijke Staten (GOS) Insudok, over de achtergronden van het groeiende scala aan nationalistische, patriottistische en fascistische partijen, bewegingen en groeperingen in Rusland. ISBN 9067280690. 4,55 euro

Paul Krijnen, 'Zonodig met behulp van wapens'. Onderzoek van politicoloog naar de geschiedenis van rechtse paramilitaire organisaties in Nederland, zoals de Bijzondere Vrijwillige, Landstorm, de Orde-Dienst, het Veteranen Legioen Nederland, het Oud Strijders Legioen (je kan het je bijna niet voorstellen als je nu die bejaarden bij elkaar ziet), Steun Wettig Gezag en de Werkgroep voor Gezag en Vrijheid. Geschreven in de tijd dat er grootschalige protesten tegen kernenergie, munitietreinen, woningnood etc waren, en dat bovengenoemde groepen de rechtsorde wilden verdedigen tegen de 'rode fascisten', een term die we nu steevast terugvinden bij groepjes als de Nationale Alliantie en de NVU. Interessant tijdsdocument, onder andere met vermelding en foto van onbekende partriculiere schutter tijdens ontruiming van Vondelstraat in Amsterdam. Gelukkig is de conclusie van auteur niet uitgekomen. Maar lees dat zelf maar, mocht je dit boekje nog kunnen vinden. ISBN 9062220983. Huidige prijs onbekend.

Antifascistische Onderzoeksgroep Kafka, CP'86, met name genoemd'. Dit boek mag in geen enkele boekenkast van een antifascist ontbreken. Aan de hand van een in 1995 anoniem bij hen bezorgde ledenlijst van de CP'86 construeerde Kafka de geschiedenis van een van de meest opzienbare partijtjes die Nederland ooit gekend heeft en die haar eigen ondergang practisch over haar afriep. Sneller nog dan justitie het werk afmaakte, had de CP'86 zelf al de stekker eruit getrokken; conflicten, drugsgebruik, ideologische twisten maakten een einde eraan en de restanten zochten hun weg in andere clubjes. Nog steeds biedt het boek inzicht in het functioneren van zo'n partij, naast alle bruikbare informatie die wordt gegeven over personen, waarvan een deel nog immer actief is binnen extreemrechts Nederland. ISBN 9067280968. Huidige prijs onbekend. Zie voor het recente werk van Kafka; www.kafka.nl

Marc Spruyt, 'Wat het Vlaams Blok verzwijgt'. Een aantal jaren geleden wijzigde het Vlaams Blok (zoals u weet heten ze inmiddels Vlaams Belang) geruisloos haar programma, dat is althans de indruk naar buiten toe. In tv-debatten laten Blokkers zelden het achterste van hun tong zien en radicale standpunten worden voor het oog van de camera ontkend. Ondertussen zet de partij haar greep naar de macht voort; nog nooit zaten er zoveel rechtsextremisten in Belgische parlementen. Blok-kenner Spruyt analyseert de ontwikkelingen binnen het Blok en rapporteert hoe de parlementsleden stemmen. Hij heeft ook aandacht voor de groeiende kritiek vanuit andere extreemrechtse groepen op het Vlaams Blok. De bevindingen van Spruyt zijn tegenwoordig te volgen op www.blokwatch.de. ISBN 9789056172718. 19 euro

Migranten

Twintig jaar Migranten & Media, 'Van Janmaat tot Jahjah'. In 1984 begon het als een informeel praatclubje, inmiddels is Migranten & Media een begrip en organiseerde ze vele debatten en trainingen over beeldvorming en berichtgeving over migranten in de media. Opgericht naar aanleiding van de vraag 'hoe te berichten over de Centrumpartij?' Interessante passages over hoe journalisten onder druk stonden om niet te positief te berichten over buitenlander, omdat dat abonnees in de oude wijken kon kosten. Ook de nieuwrechtse S.W. Couwenberg komt weer om de hoek; in 1982 stelde hij al de vraag hoeveel vreemdelingen 'elk Europees cultuurvolk' kon verdragen zonder identiteitsverlies en hij werd gesteund door een NRC redacteur. Later schreef Couwenberg over de '5e colonne' van Moslims in Nederland, naar aanleiding van de commotie rond de Duivelsverzen van Rushdie. Verder veel herkenning in de aangehaalde onderwerpen die de multi-etnische samenleving van tijd tot tijd op haar grondvesten deed schudden. ISBN 90-6617-312-2 Bestellen op www.debalie.nl

Hans Kaldenbach, 'Respect!'. Ondertitel van het boekje is '99 tips voor het omgaan met jongeren in de straatcultuur'. Kaldenbach zet de 'burgerlijke cultuur' tegenover de 'straatcultuur' en zet op een rijtje wat je verwacht van een bepaalde omgang met elkaar in de ene cultuur en wat je ervoor terugkrijgt uit de andere cultuur. Veel tips, praktijkvoorbeelden, analyses, de meeste zijn vooral gericht op allochtone jongeren. ISBN 90-446-0398-1, 9,95 euro

Sadik Harchaoui & Chris Huinder (red.), 'Stigma: Marokkaan! Over afstoten en insluiten van een ingebeelde bevolkingsgroep'. De bovenmatige Marokkaanse aanwezigheid in de criminaliteitsstatistieken, de vijandige houding tegenover homoseksualiteit, het antisemitisme en het moslimextremisme, alles wordt op het conto van de gehele Marokkaanse gemeenschap geschreven. De bijdragen van een conferentie om verweer te bieden tegen deze stigmatisering zijn in dit boek gebundeld en hebben verschillende invalshoeken: sociologisch, economisch, sociaal-psychologisch, juridisch. Doordat het stigma voor een belangrijk deel een constructie is, valt deze dus ook te veranderen. ISBN 90-5714-131-0, www.forum.nl

LBR, 'Je merkt 't, 't werkt' & 'Discriminatie in de buurt'. Twee brochures van het Landelijk Bureau ter Bestrijding van Rassendiscriminatie; eentje over het voorkomen van van ongewenst gedrag in het onderwijs en een inventarisatie van projecten op het gebied van conflictbemiddeling op dat gebied. De andere brochure gaat op praktische wijze in op de gevolgen van discriminatie en non-acceptatie in onze directe leefomgeving, de buurt waarin je woont. Interessant hoofdstuk is dat over extreemrechtse jongerensubcultuur. Tegen verzendkosten te bestellen op info@lbr.nl

ISBN 9080620610. 9,10 euro

Tweede Wereldoorlog

Maarten van Rossem, 'De Tweede Wereldoorlog in 28.215 woorden'. Van Rossem geeft op zijn bekende wijze de globale ijkpunten van de Tweede Wereldoorlog weer, waarin zijn onderliggende visie is dat Hitler en zijn tegenstanders telkens improviseerden en dat achteraf historische gebeurtenissen vaak per toeval tot stand kwamen. Dit betoog was dan ook al eerder verschenen in het boek 'Heeft geschiedenis nut'. Prettig gegeven is dat Van Rossem vaak gebeurtenissen rationeel verklaart, door er telkens de bijvoorbeeld economische situatie bij te halen, belangen van verschillende partijen uit te leggen of de staat van de oorlogsindustrie uit te leggen. ISBN 9027421072. 7,95 euro

Gerard Groeneveld, 'Zwaard van de geest'. Over het bruine boek in Nederland in de periode 1921-1945. Zeer goed gedocumenteerd boek over met welke publicaties het fascisme en nationaal-socialisme hun idealen trachten te verwezenlijken. Ook beschrijft de auteur de schrijvers, uitgevers en boekhandelaren. Hoe maakte men reclame, welke censuur werd er toegepast en wat waren de effecten van de 'bruine' boeken? Het boek werd in het fascisme niet zelden vergeleken met een zwaard, een vlijnmscherp wapen in dienst van de politieke strijd. In Nederland waren het vooral het Zwart Front en de NSB, maar ook particulieren en natuurlijk tijdens de bezetting het Departement van Volksvoorlichting en Kunsten, die boeken uitgaven en ongewenste uitgaves tegenhielden. ISBN 9075697511. 29,90 euro

Ad van den Oord, 'Allochtonen van nu & de oorlog van toen, Marokko, de Nederlandse Antillen, Suriname, Turkije in de Tweede Wereldoorlog'. Het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie en het Instituut voor multiculturele ontwikkeling FORUM brachten dit boekje uit, onder het motto 'Als we elkaar goed willen begrijpen, moeten we elkaars verleden kennen'. Marokkanen vechtend in de Zeeuwse klei, Antilliaanse studenten in het Nederlandse verzet, Surinaamse vrijwilligers naar de Oost. Hoe waren allochtone Nederlanders bij de oorlog betrokken en hoe beleven ze dat nu? ISBN 90-5409-420-6, 21 euro

Liesbeth van der Horst, 'Wereldoorlog in de West'. De betrokkenheid van Suriname, de Nederlandse Antillen en Aruba bij de Tweede Wereldoorlog. Exportproducten als olie en bauxiet waren essentieel voor de geallieerde oorlogsindustrie. Engelse en Amerikaanse soldaten kwamen om de productie te beschermen en zorgden uiteindelijk voor een groter streven naar zelfstandigheid. Maar er werden ook inzamelingen en hulpacties georganiseerd voor het 'moederland' in Europa en veel Surinamers en Antillianen vochten in geallieerde dienst. Ook in het verzet in Nederland waren, gezien het kleine aantal Surinamers, Antillianen en Arubanen in Nederland, relatief veel van hen actief. ISBN 90-6550-794-9. 10 euro

Joost de Bruin, 'Multicultureel drama? Populair Nederlands televisiedrama, jeugd en etniciteit'. Dit boek doet verslag van 200 interviews met jongeren van verschillende etnische achtergronden met als onderwerp hun populaire televisiedrama's. Wat vinden jongeren leuk aan series als GTST, Baantjes, Sam Sam en Costa? Welke identiteiten construeren ze in relatie tot die series? Wat is de plek van deze series in hun dagelijks leven? Hoe worden eigenlijk jongeren en etnische minderheden in populaire series afgebeeld? In die boek de antwoorden hierop, met als achterliggend doel te kijken of er een gedeeld referentiekader voor jongeren deze verschillende achtergronden is, wat de mogelijkheid kan geven tot nieuwe maatschappelijke relaties. ISBN 9075727380. 25 euro

Boeken na de Fortuyn-revolte

Jouke de Vries en Sebastiaan van der Lubben, 'Een onderbroken evenwicht in de Nederlandse politiek, Paars II en de revolte van Fortuyn'. Eerste wetenschappelijke reconstructie van de poltieke turbulentie tijdens en na de val van Paars II. Het eerst zo positieve imago van Paars liep forse deuken op na de revolte van Fortuyn, maar lieten de Paarse kabinetten enkel puinhopen achter? Wat zegt de revolte over de Nederlandse consensusdemocratie en kan deze periode vergeleken worden met andere onrustige perioden in de Nederlandse geschiedenis? ISBN 9055156051. 17,90 euro

Dick Pels, "De geest van Pim" Het gedachtegoed van een politieke dandy. Dick Pels beschrijft de ontwikkeling en de betekenis van Pim Fortuyn als politieke en media-intellectueel. Pels betoogt dat de werkelijke uitdaging van het Fortuynisme nog onvoldoende is aangegaan en dat de ernst van de populistische kritiek op het politieke establishment nog niet in zijn volle omvang is erkend. Zo evalueert hij; welke denkbeelden stijlelementen zijn interessant voor een nieuwe politieke cultuur en welke moeten worden bekritiseerd of bestreden? Fortuyn behoorde volgens Pels tot het soort gevaarlijke denkers dat een radicaal vriend-vijand schema hanteert en volgens dat model moet ieder politiek conflict op de spits worden gedreven, maar zag in hem wel het prototype van de nieuwe politicus in de mediademocratie. ISBN 90-414-0767-7, 21,90 euro

Thomas van der Dunk, 'Buiten is het koud en guur'. Over Nederland na de Aanslagen en de Aanslag. Volgens Van der Dunk heeft de moord op Pim Fortuyn tot gevolg gehad dat er een nieuwe politieke elite in Den Haag zit die de weg volkomen kwijt is. En was het jaar 2002 het roerigste jaar van de Nederlandse geschiedenis sinds de Tweede Wereldoorlog. Van der Dunk hekelt ook de collectieve navelstaarderij na de Fortuynrevolte. Veel analyses die ook van pas komen in de periode van de revival van de Fortuynrevolte, na de moord op Van Gogh. ISBN 90-5515-410-5. 18 euro

Diverse auteurs, '42 visies op de toekomst van Nederland na de moord op Theo van Gogh'. Welke wending heeft de moord op Van Gogh aan de Nederlandse samenleving gegeven? Welke weg moeten we gaan? Schrijvers, columnisten, wetenschappers en politici geven hun visie. Een gids voor nadenken over een hoogst actuele en dringende kwestie en voor het toetsen van (vooringenomen) standpunten. ISBN 9027419248. 16,95 euro