Opnieuw bombarderen de Israeli's de uitgehongerde en gevangen bevolking van Gaza. De wereld aanschouwt het lot van de 1.5 miljoen Gazanen live op televisie en online; de westerse media rechtvaardigt grotendeels de Israelische acties. Zelfs enkele Arabische zenders proberen het Palestijnse verzet gelijk te stellen met de macht van de Israelische militaire machine. En niets van dit alles is een verrassing. The Israeli's hebben net een wereldwijde public relations-campagne afgerond om steun te vergaren voor de aanval, waarbij Israel zelfs ook de medewerking van Arabische staten als Israel kreeg.

Ik ben vaak gevraagd door politieke analisten, beleidsmakers en degenen die politieke besluiten moeten uitvoeren om mijn advies over wat ik denk dat de VS zou moeten doen om vrede te bevorderen en hoe de 'harten en hoofden' van de moslimwereld te winnen. Het voelt te vaak als futiel, omdat zo'n verandering in de Amerikaanse politiek een revolutie in de Amerikaanse regering nodig heeft, voordat de nodige veranderingen kunnen plaatsvinden. Een Amerikaans tijdschrift vroeg me eens een essay te schrijven voor een discussie of terrorisme of aanvallen tegen burgers ooit gerechtvaardigd zouden zijn. Dit is een vraag voor de zwakkeren, voor de oorspronkelijke bewoners van Amerika, voor de joden in Nazi-Duitsland, voor de Palestijnen vandaag de dag, om zichzelf te stellen.

Contra-opstanden, nu weer populair in het Pentagon, is een andere manier om nationale vrijheidsstrijd te onderdrukken. Terreur en intimidatie zijn hierin even essentieel als het winnen van de 'harten en de hoofden'.

Normatieve regels worden bepaald door de krachtsverhoudingen. Diegene met kracht bepaald wat legaal is en wat illegaal. Zij overstelpen de zwakkere met wettelijke verboden om te voorkomen dat de zwakkere zich verzet. Het is voor de zwakkere per definitie illegaal om zich te verzetten. Concepten als terrorisme zijn bedacht en worden normatief gebruikt alsof een neutrale rechtbank deze bedacht heeft, in plaats van de onderdrukker. Het gevaar van dit excessieve gebruik van legaliteit ondermijnt eigenlijk de legaliteit, de geloofwaardigheid van internationale instituten als de Verenigde Naties wordt erdoor verminderd. Het wordt duidelijk dat de machtigen, degenen die de regels maken, zweren bij legaliteit enkel om de krachtsverhoudingen te bestendigen of om hun bezetting en kolonialisme in stand te houden.

Het aanvallen van burgers is de laatste, meest wanhopige en basismethode van verzet als men geconfronteerd wordt met allesomvattende overmacht en directe uitroeiing. De Palestijnen vallen Israelische burgers niet aan omdat ze daarmee verwachten Israel te vernietigen. Het land Palestina wordt dag na dag gestolen; het Palestijnse volk wordt dag na dag uitgeroeid. Als resultaat reageren zij op elke manier als ze kunnen om druk op Israel uit te oefenen. Koloniale machten gebruiken burgers strategisch, door hen land te laten claimen en de oorspronkelijke bewoners hun bezittingen af te nemen, of het nu de Indianen in Noord-Amerika of de Palestijnen in wat nu Israel is en de bezette gebieden. Wanneer de oorspronkelijke bevolking ziet dat er een onomkeerbare dynamiek haar land en identiteit afneemt, met hulp van een enorme overmacht, dan wordt zij gedwongen om haar toevlucht te nemen tot ieder middel van verzet.

Niet lang geleden reed de 19-jarige Qassem al-Mughrabi, een Palestijnse man uit Jeruzalem met zijn auto in op een groep soldaten bij een kruispunt. 'De terrorist', zoals de Israelische krant Haaretz hem noemde, werd doodgeschoten. In twee losstaande incidenten in juli gebruikten Palestijnen uit Jeruzalem ook voertuigen tegen Israeli's. De aanvallers behoorden niet tot een organisatie. Ondanks dat ook deze Palestijnse mannen werden gedood, riepen Israelische bestuurders op dat hun huizen gesloopt moesten worden. In een ander incident schreef Haaretz over een Palestijnse vrouw die een Israelische soldaat aan een oog blind maakte door zuur in zijn gezicht te gooien. "De terrorist werd gearresteerd door de veiligheidskrachten," schreef de krant. Een bezette burger die de bezettende soldaat aanvalt, en zij is de terrorist?

In september sprak Bush bij een vergadering van de Verenigde Naties. Geen enkel doel kan het moedwillig nemen van een mensenleven rechtvaardigen, zei hij. Toch heeft de VS duizenden burgers in luchtaanvallen op dichtbevolkte gebieden gedood. Als je bommen laat vallen op bewoonde gebieden, wetende dat er enige 'bijkomstige' burgerlijke schade zal ontstaan, maar dat accepteert als nodig, dan is het moedwillig. Als er sancties worden opgelegd, zoals de VS deden in Irak tijdens het tijdperk Saddam, waarvan als gevolg honderdduizenden stierven, en als er dan gezegd wordt dat die doden nodig waren, zoals Albright deed, dan worden er moedwillig mensen gedood voor een politiek doel. Als het doel 'schok en ontzag' is, zoals Bush nastreefde bij het bombarderen van Irak, dan is men bezig met terrorisme.

Het is onmogelijk om een universele ethische claim te maken of om een Kantiaans principe op te stellen om wat voor actie in verzet tegen kolonialisme of overheersing door overmacht te rechtvaardigen. Kan een Irakees rechtvaardig worden bevonden als hij de VS aanvalt? Tenslotte is zijn land aangevallen zonder provocatie, en vernietigd, waarbij miljoenen mensen op de vlucht sloegen en honderdduizenden doden vielen. En dat gebeurde na 12 jaar sancties en bombardementen, dat vele mensen doodde en de levens van vele anderen verwoestte.

Ik zou kunnen betogen dat alle Amerikanen profiteren van haar lands uitbuitingen zonder dat ze daar de prijs voor hoeven te betalen, en dat, in de huidige context, de imperialistische machine niet nauwelijks meer een militaire is, maar een militair-burgerlijk netwerk. En ik zou ook kunnen zeggen dat Amerikanen tweemaal de Bush-regering hebben gekozen en dat zij vertegenwoordigers kozen die niets hebben gedaan om de oorlog te stoppen, en dat ook de Amerikaanse bevolking zelf niets deed. Vanuit het perspectief van een Amerikaan, of een Israeli, of welke andere machtige agressor, als je sterk bent is alles wat je doet te rechtvaardigen, en is niets wat de zwakkere doet legitiem. Het is meer een kwestie van welke kant je kiest: de zijde van de sterke of die van de zwakkere.

De democratisch gekozen Hamas-regering werd doelwit van vernietiging vanaf de dag het in 2006 de verkiezingen won. De wereld liet de Palestijnen weten dat ze geen democratie konden hebben, alsof het doel was hen verder te radicaliseren en alsof dat geen consequenties zou hebben. Israel claimt dat het de militaire kracht van Hamas als doelwit heeft. Dat is niet waar. Ze vallen de Palestijnse politie aan en doden hen, waaronder iemand als de chef van politie Tawfiq Jaber, een voormalig Fatah-voorman die zijn post behield nadat Hamas de controle in Gaza overnam. Wat zal er gebeuren met een samenleving zonder wetshandhavers? Wat verwachten de Israeli's dat er gaat gebeuren als er radicalere krachten als Hamas aan invloed zullen winnen?

Maar wees niet misleid: de hardnekkigheid van het Palestijnse probleem is het voornaamste motief voor iedere anti-Amerikaanse militant in de Arabische wereld en daarbuiten. Maar nu de Bush-regering Irak en Afghanistan als bijkomende grieven heeft toegevoegd heeft de VS haar invloed op de Arabische massa's verloren, zelfs als het nog altijd druk kan uitoefenen op Arabische regimes. Maar hervormers en de elite in de Arabische wereld wil niets meer van doen hebben met de VS.

Een Amerikaanse regering die gefaald heeft vertrekt, de belofte van een Palestijnse staat bleek een leugen, terwijl meer Palestijnen worden vermoord. Een nieuwe president komt aan de macht, maar de mensen in het Midden Oosten hebben teveel bittere ervaringen met Amerikaanse regeringen om nog enig vertrouwen te hebben. De gekozen president Obama, en zijn komende vice-president Biden en minister van Buitenlandse Zaken Hillary Clinton hebben nog niet laten zien dat hun kijk op de situatie in het Midden Oosten anders is dan van voorgaande regeringen. Terwijl de wereld zich opmaakt voor een nieuw jaar, hoelang zal het duren voordat het wederom de pijn voelt van hen wiens onderdrukking het ofwel negeert of steunt?

Jeroen Bosch

Eerder gepubliceerd in Soemoed, de tweemaandelijkse uitgave van het Nederlands Palestina Komitee, jaargang 36, nummer 6 (november-december 2008). Een abonnement op Soemoed heb je door overmaking van € 32,50 op giro 2047409 t.n.v. Stichting Palestina Publicaties, Amsterdam. Zie ook palestina-komitee.nl