Begin mei reisden wij twee weken op de Westelijke Jordaanoever rond. Ondermeer op zoek naar initiatieven die de door checkpoints, roadblocks, de Muur, nederzettingen en de wegen tussen nederzettingen en Israel verlamde Palestijnse economie nieuw leven in proberen te blazen.

Zo bezochten we het kantoor van het Canaan Fair Trade-bedrijf bij Jenin en de iets verderop gelegen opslagplaats. Een aantal van de, overigens uitstekende, producten van Canaan, zoals de olijfolie en olijven, kenden wij al in Nederland, hoewel deze nog steeds zeer beperkt verkrijgbaar zijn. Nieuwsgierig naar het verhaal achter dit bedrijf, schoven wij aan bij de directeur van Canaan, Nasser Aburfaha.

Olijfolie is voor 70 procent van de Palestijnse boeren de belangrijkste bron van inkomsten. Al duizenden jaren wordt de olijfboom verzorgd en verbouwd en worden haar producten als hout, olie en olijven optimaal gebruikt. Door de Israelische bezetting raken veel boeren hun landbouwgrond kwijt omdat zij verstoken raken van hun land door de Muur, worden duizenden olijfbomen door het Israelische leger ontworteld of als sierobject verplaatst naar illegale joodse nederzettingen.

Canaan garandeert de boeren die volgens de Fair Trade principes gaan werken, het dubbele van de prijs per liter olijfolie zoals die op dat moment geldt. En degene die de olie perst, krijgt volgens Palestijnse traditie van iedere 15 liter sowieso 1 liter. In de perserij wordt erop toegezien, dat de oogst niet gemengd wordt met de niet Fair Trade oogst en ook dat de machine goed schoon is, zodat er geen resten van olie of bestrijdingsmiddelen van andere oogsten inkomen.

Twintig daarvan, met 375 leden, verbouwen ook biologisch.
Ook zijn er acht vrouwencorporaties met 41 leden, die zich bezig houden met het oogsten van het kruidenmengsel za'atar (tijm en sesamzaadjes), tomaten drogen, amandelen plukken en de traditionele mand, de qirtalla, van twijgen van de wortel van de olijfboom weven. Deze twijgen zijn een restproduct van de olijfboom, die tijdens snoei-onderhoud verwijderd worden. Optimale benutting van de boom dus!

In totaal is er 3000 ha. landbouwgrond in Palestina waar Fair Trade wordt gewerkt, de grootste in de hele regio. 'Toen wij ermee begonnen, registreerden zich direct honderden boeren. Het concept van corporaties en biologisch werd traditioneel gezien al toegepast, enkel de omgang en opslag moest aan hogere eisen voldoen als voorheen om aan de principes van Fair Trade te voldoen. Het gaat heel goed, ondanks dat onze boeren en inspecteurs geregeld landbouwgrond niet kunnen bereiken door wegblokkades van het Israelische leger of het traject van de Muur. Verder worden er door joodse kolonisten of Israelische soldaten waterbronnen afgesloten. Onze boeren proberen dan toch water af te tappen, omdat de olijfboomgaarden voor hen van levensbelang zijn. Het probleem is, dat we geen protest kunnen aantekenen tegen het afsluiten van de waterbronnen. Ook kunnen wij geen vergunning krijgen om deze te gebruiken, want er bestaat geen vergunning. Laat het duidelijk zijn, wat wij doen is niet illegaal; de bezetting is illegaal,' aldus Nasser.

Deze kosten kan Canaan onmogelijk in haar producten doorberekenen, maar Nasser laat zich daardoor niet uit het veld slaan: 'De meeste bedrijven hebben een plan A, maar Canaan heeft ook een plan, B, C, D en E.' Met creativiteit en een mix van Amerikaans optimisme en Palestijns doorzettingsvermogen, zo lijkt het, gaat het Canaan voor de wind en is de planning om volgend jaar 400.000 flessen olijfolie af te zetten.

Jeroen Bosch

Eerder verschenen in Soemoed, tweemaandelijkse uitgave van het Nederlands Palestina Komitee, jaargang 36 nummer 3 (mei-juni 2008). Abonneren voor € 32,50 via npk@xs4all.nl. Zie ook palestina-komitee.nl.