Raja Halwani en Tomis Kapitan, The Israeli-Palestinian Conflict - Philosophical Essays on Self-Determination, Terrorism and the One-State Solution; New York, Palgrave MacMillan, 2008; 256 pp.; 50 Euro

Raymond Deane

De toch al wat moeilijk hanteerbare ondertitel van The Israeli-Palestinian Conflict - Philosophical Essays on Self-Determination, Terrorism and the One-State Solution, had nog met 'Right to Return' uitgebreid kunnen worden. Dat zou meer recht doen aan het indrukwekkende scala aan onderwerpen dat in het boek aan de orde komt. De auteurs, Raja Halwani en Tomis Kapitan, zijn Amerikaanse professoren in de filosofie, die antwoorden zoeken op 'hachelijke basisvragen' als: 'Wanneer heeft een groep mensen het recht om een bepaald gebied te besturen of te bezitten? Onder welke omstandigheden hebben mensen recht op politieke zelfbeschikking? Welke rechten komen toe aan degenen die slachtoffer zijn geworden van territoriale agressie? Hoe verwerven politieke instituties, staten of verzetsorganisaties morele legitimiteit? Is een staat ooit gemachtigd tot territoriale uitbreiding en verovering van gebied? Wanneer is gewelddadig verzet tegen een militaire bezetting gerechtvaardigd? Kan het toevlucht nemen tot terrorisme in het kader van politieke strijd ooit rechtmatig zijn?'

Sommige lezers zouden door de toevoeging 'filosofisch' afgeschrikt kunnen worden - een woord dat zonder problemen uit de ondertitel had kunnen worden weggelaten. Terwijl de concentratie van de lezer door subtiele en gedetailleerde redeneringen op de proef wordt gesteld, is kennis van filosofische tradities of terminologie niet nodig. Want theoretische verhandelingen worden steeds geconfronteerd met concrete gevolgen uit de alledaagse politieke realiteit. Meer eigenzinnige lezers zullen denken dat, in de woorden van de auteurs, 'filosofische discussie over deze basisvragen, zeker wanneer toegepast op afzonderlijke politieke conflicten', hopeloos ontoereikend is. Toch hebben Halwani en Kapitan zeker gelijk, wanneer zij stellen dat 'geen enkel systeem het definitieve antwoord heeft op hoe mensen en maatschappijen zich zouden moeten gedragen, en dat door het normatieve denken tot verordening te beperken, de wet immuun zou worden voor rationele evaluatie.'

De meest genoemde filosofen in het boek komen voort uit de Anglo-Amerikaanse school van progressieve en analytische filosofie. Over het algemeen moet gezegd worden, dat zij hopeloos hebben gefaald om Palestina in ethisch politieke kwesties te betrekken. In dit verband is het veelzeggend dat in On Immigration and Refugees uit 2001 van de Brit Michael Dummett de Palestijnen - de grootste vluchtelingengemeenschap ter wereld - niet eenmaal genoemd worden, en dat de Amerikaan Michael Walzer in zijn boek Spheres of Justice uit 1983 de vluchtelingenproblematiek uitgebreid bespreekt, zonder daarbij de Palestijnen te noemen. Terwijl Halwani en Kapitan te beleefd zijn om op deze flagrante tekortkoming te wijzen, schieten mij onwillekeurig de termen te binnen 'morele lafheid', 'intellectuele oneerlijkheid' en het trahision des clercs (hier: het opgeven van de onafhankelijkheid van wetenschappers ten opzichte van de macht).

Helaas is het niet erg waarschijnlijk dat zo'n debat zal plaatsvinden. Wat 'debat' wordt genoemd in het kader van het Israelisch-Palestijns conflict, is onveranderlijk een giftige mix van agressie en het betrekken van verdedigende stellingen, die aan beide zijden van de hoge muur een niet te boven te komen woede genereert. Halwani en Kapitan hebben een boek geschreven dat verdient om aan het lesmateriaal van elke universiteit toegevoegd te worden en dat verplichte kost zou moeten zijn voor een ieder die zich betrokken voelt bij een van beide partijen in het conflict.

bron: The Electronic Intifada, 19 juni 2008

Raymond Deane is componist en politiek activist, woonachtig in Ierland/Duitsland

vertaling: Jeroen Bosch

Eerder verschenen in Soemoed, tweemaandelijkse uitgave van het Nederlands Palestina Komitee, jaargang 36 nummer 4 (juli-augustus 2008). Abonneren voor € 32,50 via npk@xs4all.nl. Zie ook palestina-komitee.nl.