Reactie op Ravage-artikel Apeldoorn 8 maart, d.d. 17 mei 2003

Jeroen Bosch

In Ravage nummer 5, van 4 april jongstleden [2003, red.], doet Paul Kraaijer een poging om de aloude 'verbredingsdiscussie' binnen de beweging, en in het bijzonder de antifa-beweging, nieuw leven in te blazen. Door de manier waarop Kraaijer dat meende te moeten doen, is echter iedere serieuze discussie op voorhand uitgesloten. Het wekte dan ook geen verbazing dat er geen enkele reactie (richting Ravage) kwam op zijn artikel.

Desondanks toch een reactie, al is het maar om af te rekenen met het provocatieve karakter van het artikel en de teneur die Ravage er door haar redactionele fiat en vormgeving aan geeft; voor de zoveelste keer ridiculiseert Ravage lustig mee als het gaat om actieve anti-fascisten en directe actie tegen extreemrechtse organisaties en partijen.

Anti-fascisten pasten ervoor om de kolommen van Ravage te vullen als reactie op Kraaijers artikel en daarmee actieblad Ravage de schijn te geven dat zij een discussieblad of platform van 'de beweging' zou zijn. Het is al triest genoeg dat ze dat niet zijn, nog triester is dat ze dat op deze manier proberen uit te lokken. Please! Na Van Veens stuk over Fortuyn als anarchist (ook een provocatie) en het platform die Ravage aan de rechtse schreeuwlelijk Pamela Hemelrijk bood, nu het pleidooi van Kraaijer voor meer politie-inzet bij demonstraties van AFA! Hiermee verwordt de Ravage tot Reformatorisch Actieblad en is verder weg dan ooit van een 'bewegingsblad'.

Nou, genoeg, of eigenlijk alweer teveel, over het fenomeen Ravage. Kraaijers artikel dan; eerst maar de feitelijke en andere onjuistheden eruit halen, daarna over de inhoud praten. Overigens is het opvallend dat Kraaijer verzwijgt dat hij jaren binnen AFA-structuren heeft gewerkt. Dat had toch zeker een soort 'journalistiek' cachet aan het artikel gegeven, zoals Ravage dat graag heeft.

Kraaijer beweert dat AFA pas na de aankondiging van de Nederlandse Volks-Unie (NVU) een demonstratie aankondigde. Fout, AFA was niet van plan een 'tegendemonstratie' te houden en had daarvoor al eerder dan de NVU een demonstratievergunning in Apeldoorn aangevraagd. En niet enkel aangekondigd, zoals Kraaijer beweert, maar een kennisgeving met alle nodige informatie aan de gemeente verstrekt.

Kraaijer vind het maar niks dat AFA, ondanks het verbod op haar demo, door bleef mobiliseren. (Meer over het belachelijk verbod en de argumenten van AFA vind je op www.afanederland.org. Sorry hoor, maar sinds wanneer laat AFA zich afschrikken door een demonstratie-verbod?

Kraaijer leeft ook nog steeds in de droomwereld, gelet op de passages in zijn artikel, dat de overheid gaat optreden als in een neonazi-demonstratie discriminerende leuzen worden geroepen of verboden neonazi-symboliek wordt getoond (zie hieronder dat dit onzin is)

De AFA-demo in Apeldoorn verraste Kraaijer, omdat AFA in mei 2002 in Harderwijk de NVU niet confronteerde, volgens Kraaijer "uit angst voor massa-arrestaties". In de overwegingen van AFA en het persbericht wat zij uitgaf naar aanleiding van Harderwijk, is er van deze angst totaal geen sprake. Reden om niet af te reizen naar de NVU-tentoonstelling in Harderwijk was dat AFA van mening is dat haar laatste demonstratie in Rotterdam in januari 2002 door de overheid werd misbruikt om niet op te treden tegen de overtredingen van de NVU-demonstratie. Teveel politie nodig om AFA-demonstranten op afstand te houden, te weinig tijd en personeel om de Hitlergroet, het Hakenkruis en de leus 'Ruhm und Ehre fur die Waffen-SS' uit de NVU-demo te bestraffen.

Kraaijer zingt ook weer het aloude liedje van het 'dreigende zwarte blok' wat in Apeldoorn aanwezig zou zijn geweest. Op de 500 mensen die op de demonstratie waren, liepen er misschien 30 rond met een sjaal, capuchon of bivakmuts op het hoofd. Dit doen zij omdat zij niet gefilmd wensen te worden door politie of de zogeheten 'anti-antifa', neonazi's die foto's en andere gegevens verzamelen van antifascisten. Dat Kraaijer dat lachwekkend vind in combinatie met de leus dat mensen zich moeten aansluiten bij de demonstratie, dat is geheel voor zijn rekening. Gelukkig waren er genoeg Apeldoorners die zich wel aansloten, en zeker niet lachend maar boos en verontwaardigd over de komende neonazi-demonstratie. De toegestane neonazi-demo en het exhibitionisme van de NVU langs de snelweg was nog wekenlang het gesprek van de dag in Apeldoorn, zoals het ook nu (17 mei) weer het geval is.

De volgende misvatting van Kraaijer is dat de Dwars-demonstratie door AFA "uit beeld werd geveegd". AFA had de benodigde faciliteiten, zoals een geluidswagen, voor de demonstratie meegenomen en gebruikte dat, samen met Dwars. Als Kraaijer had opgelet had-ie geweten dat Dwars eerder in die week een persconferentie met AFA had georganiseerd en dat er dus sprake was van samenwerking en niet van een coup of overname, zoals Kraaijer suggereert.

Uiteraard struikelt Kraaijer ook over het geweld wat is gebruikt. Als hij goed had geluisterd naar de AFA-omroeper die dag, werd er zeker niet opgeroepen om met zijn dertigen wat extreemrechtse figuren op te jagen, integendeel. Echter, het geweld wat is gebruikt tegen de NVU'ers die achter het station verzamelden, werd door de pers buitensporig overdreven. Bovendien duurde alles bij elkaar misschien 20 minuten (inclusief het geweld van de politie), en dat op een demonstratieve blokkade van bijna 5 uur! Dat mensen schrikken van geweld is begrijpelijk, en dat het niet allemaal even gepland en ordelijk ging is ook waar, maar om een hele demo op dit soort dingen te beoordelen is ronduit zwak.

Dat het 'nazi-jagen' (zoals Kraaijer dat noemt) de NVU in de kaart speelt, valt sterk te betwijfelen. De NVU kreeg voor het eerst sinds 2001 te maken met een demonstratieverbod en AFA bracht haar aloude leus 'Geen ruimte voor fascisten' zelden duidelijker in beeld dan op 8 maart. Langs de snelweg probeerde de NVU er nog iets van te maken, maar de kritiek achteraf was niet van de lucht. De radicale fractie van de NVU, en de Duitsers die uren hadden moeten reizen, waren ziedend op de leiding van de NVU, die niet naar Apeldoorn durfden.

Kraaijer blijkt ook aanhanger van de legalistische weg. Kijk wat hij schrijft over de beslissing van de loco-burgemeester om de NVU-demo alsnog te verbieden: "...het getuigt niet van goed doordacht bestuur. Rechterlijke uitspraken wijzen erop dat het lokale bestuur moet zorgdragen voor het handhaven van de openbare orde door inzet van de politie. Deze politie-inzet was in Apeldoorn duidelijk onvoldoende." Met andere woorden, Kraaijer vond dat er meer Mobiele Eenheid moest komen om de weg vrij te knuppelen voor de NVU-demonstratie! En dat voor een voormalig medewerker van AFA...

Maar Kraaijer was nog niet klaar in Apeldoorn. Nadat hij de AFA-demo had geobserveerd, ging hij kijken bij De Somp langs de A-50, waar de NVU klem stond. Daar zag hij Kusters "als een ware leider met een witte armband om een van zijn armen". Als Kraaijer goed had gekeken zag hij dat Kusters werd genegeerd door andere NVU-kopstukken, en dat een deel van de radicale fractie met spandoeken tegen Kusters zijn beleid voor zijn neus stond. Tot zover het politieke (in)zicht van Kraaijer.

Dan vraagt Kraaijer zich af of er wel formeel toestemming voor deze manifestatie "een zielige vertoning" langs de snelweg was? "En waar was AFA? Die wilden toch voorkomen dat de NVU een manifestatie hield?" Nou, AFA hield de demonstratieroute van de NVU in Apeldoorn bezet tot 16.00, tot die tijd liep namelijk de vergunning voor de neonazi's. Zolang de NVU in de buurt was, leek het ons niet verstandig weg te gaan en zeker niet in de richting van de snelweg, waar dan inmiddels (tot Kraaijers opluchting?) wel voldoende politie zou zijn om ons weg te houden.

Zeker wilde AFA de NVU-demonstratie voorkomen en dat is gelukt. Kraaijer doet net alsof dat mislukt is, doordat de NVU langs de snelweg naar een toespraak heeft geluisterd en urenlang ruzie stond te maken. Dat is toch iets anders dan een demonstratie door het centrum van Apeldoorn onder de leus 'asielzoekersstop nu!', me dunkt.

Kraaijer sluit zijn artikel af met de vraag hoe AFA nu ooit tevreden kon zijn met het verloop die dag? Volgens Kraaijer raakte er een meisje gewond, die een steen op haar hoofd kreeg en werd er in het centrum een vrouw omvergelopen. Zeker, dit is gebeurd, al maakte het meisje deel uit van de groep neonazi's, een steen op het hoofd wens je haar niet toe. In het centrum zijn mensen zich inderdaad rot geschrokken en sneuvelden er zelfs enkele winkelruiten. Dit was volgens AFA allemaal niet nodig. Wel heeft AFA die dag meer inzicht gekregen in wat er speelt onder de Apeldoornse jeugd (veel confrontaties tussen allochtonen en Lonsdale-jongeren, waarbij de politie onevenredig vaak allochtonen wel oppakt bijvoorbeeld) en is er sindsdien nuttig contact in Apeldoorn, waardoor we mensen daar beter kunnen voorlichten en eventueel kunnen helpen.

Volgens Kraaijer schrompelt AFA weer ineen tot een "klein, krampachtig, gesloten, afstotend, (be-)dreigend en intimiderend zwart antifa-blokje". Tja. Sommige acties van AFA lenen zich nu eenmaal niet voor een grote, open mobilisatie (zie bv verhindering Pinksterkamp Voorpost). Apeldoorn was wel breed gemobiliseerd en dat zag je terug in de samenstelling van de demonstratie. Turkse ouderen, veel Nederlandse jongeren, voetbalsupporters, Marokkaanse en Molukse jongeren, Nederlandse ouderen, vluchtelingen, Turkse jongeren, ze waren er allemaal. En in Kerkrade 2001 was er een veelvoud aan lokale mensen.

Verbreding, waar Kraaijer zo naar zegt te willen streven, is een middel, geen doel op zich. Soms lukt het, soms hoeft het niet. Het gevaar van extreemrechts hoeft ook niet altijd even groot aangevat te worden, overschatten kan soms net zo'n probleem of vertekenend beeld opleveren als onderschatting. Verbreding wordt ook erg lastig voor AFA als de overheid (lokaal of nationaal) ons blijft criminaliseren, een demonstratieverbod bijvoorbeeld schrikt vele mensen af, wat natuurlijk precies de bedoeling is van de overheid. Voor wie AFA geen gesprekspartner meer zou zijn na 8 maart blijft een raadsel in Kraaijers artikel.

Maar terug naar waarom AFA in mei 2002 niet naar Harderwijk kwam. AFA bedankte in Harderwijk voor de rol van 'jeugdbende' of 'supportersgroep' of 'extreemlinkse knokploeg', en ingesloten door de ME (verbreding onmogelijk, belangrijk punt!) ver weg van de neonazi's te mogen demonstreren. Dit scenario lag klaar voor Harderwijk. Daarnaast was er een inhoudelijke afweging; de NVU pleitte voor "het verbieden van extreemlinkse criminele actiegroepen n.a.v. de moord op Pim Fortuyn", wat in haar eigen gelederen niet op evenveel bijval kon rekenen. Fortuyn was voor veel neonazi's een 'democraat' en een excentrieke egotripper, niet iemand waarvoor je de straat op zou gaan. Er kwamen dan ook maar nauwelijks 40 lui van de NVU in Harderwijk opdagen. Die overigens door de lokale bevolking totaal werden uitgescholden en weggejouwd.

Kraaijer was ook in Harderwijk aanwezig (om tegen de NVU te demonstreren?) en vond het nodig om op Indymedia een nogal revisionistisch stukje te plaatsen. "Waar zijn de echte AFA-activisten gebleven???", roept Kraaijer vertwijfeld uit, om vervolgens een AFA-demonstratie in 1996 te Zwolle tot laatste grote protest van AFA uit te roepen. Hier leidt Kraaijer overduidelijk aan een selectief geheugen; inderdaad waren de 1000 mensen in Zwolle een uitstekende opkomst, maar de CD en CP'86 konden die ochtend demonstreren in Zwolle en bovendien had de toenmalige burgemeester Franssen de bevolking van Zwolle tegen de haren ingestreken door als experiment de beide extreemrechtse partijen zonder haperen toestemming te geven. Vanuit met name Turkse hoek kwam toen de grootste mobilisatie, AFA hoefde daar niet extreem veel aan te doen. Kraaijer was kennelijk ook vergeten dat er een bus vol actievoerders werd gearresteerd, die toen CD-kringvoorzitter De Jong van de demonstratie wilde weghouden door voor zijn deur van zijn huis te gaan staan en daarna door burgemeester Janssen preventief werden gearresteerd, voordat ze de AFA-demo hadden bereikt. Toch ook een smetje op die dag. Kraaijer besloot zijn stukje van een jaar geleden met de oproep "tijd voor oud-AFA sympathisanten om de handen maar eens ineen te slaan..". Niks van gemerkt. En "Laat de AFA weer zo strijdbaar worden als voor 1998!!!"

Kraaijer vergeet de AFA-campagne tegen de fascistische groepering Voorpost, die na de verkiezingsnederlaag van extreemrechts in 1998 druk bezig was te hergroeperen. In 1998 werd in Delft een redelijk grote demonstratie tegen Voorpost gehouden, in 1999 werd op een intern gemobiliseerde actie het Pinksterkamp van Voorpost verhinderd. Deze klap kwam Voorpost niet meer te boven, Kraaijer zwijgt hierover echter in alle talen.

En dan het fenomeen 'tegendemonstratie'. AFA heeft door de jaren heen vele demonstraties tegen demonstraties van fascisten in alle soorten en maten georganiseerd, met wisselend succes. Tot maart 2001 kon er veel bereikt worden met het 'openbare orde' argument, en extreemrechts slikte het telkens dat hun demonstraties verboden werden op die gronden. Wat niet wil zeggen dat AFA niet de straat opmoest; zeker in 1995 en 1996 was het een aantal keren nodig om illegale straatacties van fascisten te confronteren met een overmacht aan antifascisten. Met namen in 1995 leidde dat tweemaal tot massa-arrestaties in Rotterdam en Utrecht.

Nadat de NVU in maart 2001 in Maastricht naar de rechter stapte om een demonstratieverbod in Kerkrade aan te vechten, en dat won, is het voor extreemrechts geen probleem meer om te demonstreren. Tenminste, als je Kusters heet en genoegen neemt met een kwartiertje luchten op een verlaten industrieterrein, ergens in Nederland. Met als toeschouwers de Mobiele Eenheid, en natuurlijk de pers, want om die plaatjes, daar draait het allemaal om.

Het openbare orde-argument, of het 'hostile audience' (vijandig publiek)-gegeven, werd door de bestuursrechter van tafel geveegd. Trek maar een blik extra ME open, en hang een helicopter in de lucht. Ontwricht de stad maar, laat winkeliers hun etalages dichtspijkeren, vaardig een noodverordening uit, en met een miljoen Euro ben je er wel. Nee, het recht op demonstratie moet kennelijk hoe dan ook gewaarborgd worden. Jawel, mee eens, maar niet voor neonazi's. De NVU (of welke andere neonazi-splinter dan ook) is op zichzelf al een verstoring van de openbare orde. Het bestaan van hun alleen al, de waslijst aan fascistische en andere misdaden van hun leden, de teksten in hun publicaties, de psychische terreur die ze veroorzaken met pamfletten, stickers en optreden in de media, de intimidatie van politieke tegenstanders en migranten, de verering van het Derde Rijk, de uitvalsbasis die ze zijn voor Duitse neonazi's die willen demonstreren of op de vlucht zijn voor Justitie, etc. De lijst is eindeloos.

En voor die bende zou je de hele stad moeten gijzelen? Wat ons betreft dus niet, en in Kerkrade heeft AFA toen een demonstratie van 3000 mensen op de been gebracht om de NVU-demonstratie tegen te houden. Door de druk van de AFA-demo is de NVU maar een kwartier buiten de auto's geweest en moesten daarna in vliegende vaart Kerkrade weer verlaten. De AFA-demonstratie werd aan beide kanten van de grens ondersteund door tal van anti-racisme en migrantenorganisaties, en zelfs door alle politieke partijen in de Kerkraadse gemeenteraad. Breder (en succesvoller) kan bijna niet.

De conclusie van Kraaijers artikel is echter dat het een teken van zwakte is dat AFA telkens reageert op activiteiten van extreemrechts, dat antifascisme niet voorbehouden is aan pubers met Palestina-sjaals en zwarte bivakmutsen en dat antifascisme gemaakt moet worden tot een serieus, breed ondersteund, politiek doel.

AFA werkt op dit ogenblik aan een campagne tegen de neonazi-Kazerne in Eindhoven, zoals eerder is gewerkt aan een campagne tegen Voorpost. Campagnes bestaan uit voorlichting, informatie-avonden, video-vertoningen, fondswerving, praten met andere organisaties, lobbyen, onderzoekswerk etc. Kraaijer weet dit donders goed, maar dat past nu eenmaal niet in zijn straatje. AFA geeft sinds 1997, ook daar weet Kraaijer als oud-redacteur alles van, het antifascistisch vakblad Alert! uit, belangrijk in de voorlichting van pers, organisaties en publiek in het algemeen.

Verder staat het iedereen vrij om te demonstreren tegen neonazistische betogingen of bijeenkomsten, maar blijkt het elke keer AFA te zijn die de kastanjes uit het vuur moet halen. Mensen zijn doorgaans blij dat we komen, in Kerkrade bijvoorbeeld had de lokale bevolking zich verzameld op de grensovergang (ons demonstratiepunt, verboden door de burgemeester, genegeerd door zijn eigen bevolking) en verwelkomden ons met applaus en waren blij dat we door de politie-controles heen waren gekomen.

Anti-fascisme als breed ondersteund, politiek doel is onmogelijk in de huidige situatie in Nederland. Als het beleid waar bijvoorbeeld de Centrum Democraten voor stonden in de jaren negentig, nu wordt uitgevoerd in de vorm van een superstreng vreemdelingenbeleid, een preventief fouilleerbeleid waar ze bij extreemrechts alleen van kunnen dromen, een algehele identificatieplicht, de greep van de overheid op haar burgers (en op de door haar ongewenste burgers of ongewenste gedragingen) zo enorm toeneemt, dan is het onzinnig om mensen te moeten gaan overtuigen dat fascistische groepen als de NVU een bedreiging voor de samenleving zijn. Dat zijn ze, maar in beperkte mate. Juist mede dankzij AFA, die wel eens een demonstratieverbod negeert. AFA houdt zich dan ook voor om extreemrechts te monitoren en hen op gepaste wijze, met verschillende middelen, een halt toe te roepen en hen te reduceren tot marginale groepen. Kraaijers provocatie helpt daar hoegenaamd niets aan, maar doet aan het voornemen ook niets af.