Wel of geen pardon: einde aan 'willekeur' bij Immigratiedienst Margreet Jenezon Tweede Kamerleden zijn niet blij. Vluchtelingen die buiten de pardonregeling (1) vallen, kunnen daar nu bezwaar tegen maken, zo meldde de hoogste vreemdelingenrechter, de Raad van State, 3 december jongstleden. Kamerleden vrezen duizenden procedures. Veel advocaten zijn echter blij dat zaken nu inhoudelijk getoetst kunnen worden. Ze hopen dat daarmee een eind komt aan de 'willekeur' bij de uitvoering van de pardonregeling. In grote spanning wachtten vluchtelingen, advocaten en hulpverleners op de uitspraak van de Raad van State die elk moment kon komen. De uitspraak is van groot belang voor mensen die net buiten de boot van de pardonregeling vallen. Tot nu toe kregen mensen die wel voor 1 april 2001 asiel in Nederland vroegen, maar geen verblijfsvergunning kregen in het kader van de pardonregeling, geen kans over hun zaak te procederen . De Immigratie en Naturalisatiedienst (IND) en verschillende rechters vertelden hen dat er geen sprake was van een afwijzing. Dat er dus geen bezwaar mogelijk was. Een pardonregeling is iets anders dan een wet. Je kunt geen aanvraag doen, alleen per brief te horen krijgen dat je onder de regeling valt, via de zogenoemde aanbodbrief. Je kunt geen rechten ontlenen aan het feit dat Jantje in een zelfde situatie als jij, wel geluk had. Andere rechters gaven echter aan dat in hun ogen wel degelijk sprake was van een afwijzing, ook als iemand alleen mondeling te horen had gekregen dat hij of zij buiten de boot viel. Zij kregen gelijk van de Raad van State. "De IND en staatssecretaris zijn willekeurig geweest door de een wel en de ander geen vergunning te verstrekken", zegt de Amsterdamse advocaat mr Frank van Haren, over wiens zaak de Raad de verstrekkende uitspraak deed. "Dat kunnen we nu een stuk ondervangen door een beroep te doen op het gelijkheidsbeginsel. We kunnen nu de inhoud bij de kop pakken". Demonstratie richting vreemdelingenbajes in Zwolle, ergens eind jaren negentig     Willekeur Tot nu toe kregen ruim 27.000 mensen een verblijfsvergunning dankzij de pardonregeling. Ongeveer 4750 mensen vielen buiten de boot. De regeling is nog niet ten einde. Nog steeds komen mensen 'uit hun holletjes', zoals mr Judith Pieters, advocate uit Utrecht, het omschrijft. Steeds meer wordt bekend hoe Justitie omgaat met mensen die net niet aan de voorwaarden van de regeling voldoen. Advocaten hebben uiteenlopende ervaringen met de pardonregeling. Volgens verschillende advocaten komt het regelmatig voor dat mensen in een zelfde situatie met een ander resultaat te maken hebben. De Utrechtse advocate mr Marieke de Boer is het met Van Haren eens dat sprake is van 'willekeur'. "Of de IND let soms niet goed op", zegt De Boer. Haar collega en stadsgenoot mr Leonie Sinoo vindt ook dat "wel een beetje" sprake is van willekeur. Volgens Sinoo ging het er vooral in het begin "rommelig" aan toe in de uitvoering van de regeling, waardoor soms Jantje wel en Pietje geen vergunning kreeg. Geen beroep op gelijke behandeling Pardonloketten en advocaten kennen echter talloze voorbeelden van mensen die geen aanbodbrief kregen in het kader van de pardonregeling, maar die wel na telefonisch of schriftelijk contact met de IND iets recht konden zetten, zodat ze alsnog een vergunning kregen. In de praktijk kreeg de ene persoon te horen dat hij niet in bezwaar mocht als hij meende dat een fout gemaakt was, terwijl de andere persoon via een telefoontje een fout kon herstellen. Zo kreeg H.A. uit Utrecht zonder procederen alsnog een vergunning. Hij kreeg in eerste instantie geen aanbodbrief. Daarop belden zijn begeleiders van het Utrechtse pardonloket de IND en kregen te horen dat hij zijn asielverzoek zou hebben ingetrokken en daarom niet onder het pardon zou vallen. Na enig onderhandelen kreeg hij alsnog een verblijfsvergunning. Kind in detentie     Meerdere identiteiten De Boer kent voorbeelden van mensen die bij de IND bekend staan onder meerdere aliassen, oftewel ze zouden bij contacten met de autoriteiten verschillende namen hebben gegeven. Na telefonisch contact met de IND bleek bij sommigen dat het om dezelfde naam ging maar dan op 'tien verschillende manieren' gespeld. Officieel val je dan buiten de boot maar een telefoontje doet wonderen. Dit roept vraagtekens op over wat er gebeurt met mensen die niet zo'n actieve advocaat hebben. Hoewel pardonners onafgebroken in Nederland moeten zijn gebleven, werd nadat de regeling een aantal maanden bekend was, duidelijk dat de IND als richtlijn hanteert dat mensen die twee weken of korter in het buitenland zijn geweest, wel een vergunning krijgen. Maar als je daarbij per ongeluk een Dublinclaim aan je broek hebt gekregen, val je buiten de boot. Zo kent mr Sinoo een 'absurd' voorbeeld van een jongen die naar Frankrijk afreisde om daar te gaan voetballen. Bij aankomst met de trein, is hij aangehouden. Hij werd binnen twee weken overgedragen aan Nederland, met Dublinclaim. Hij kreeg geen vergunning. Fouten herstellen Dit leek een typisch voorbeeld van een zaak die via de rechter te herstellen zou zijn, ware het niet dat het bezwaar niet ontvankelijk werd verklaard, oftewel: bezwaar indienen mocht niet want het zou geen beschikking of afwijzing zijn. Voor mensen met een dergelijk 'absurd' verhaal, is er nu kans, alhoewel niemand weet hoe rechters zullen kijken naar mensen met een Dublinclaim. Die zijn door de regering bewust buiten het pardon gelaten, tegen alle verwachtingen van hulporganisaties in. Mensen waarbij fouten zijn gemaakt door de IND, hebben nu in ieder geval wel een serieuze kans zaken recht te zetten. Volgens Nebahat Albayrak, de verantwoordelijke staatssecretaris, krijgen mensen die 'niet de intentie hadden zich elders te vestigen', een verblijfsvergunning. Dat zijn volgens haar redenering mensen die korter dan twee weken, zonder Dublinclaim, in het buitenland waren. Toch vallen veel mensen buiten de regeling die duidelijk niet de intentie hadden zich in het buitenland te vestigen zoals de voetballer van mr Sinoo. Ze gingen bijvoorbeeld alleen op familiebezoek of waren om medische redenen in een buurland. Soms zijn ze direct opgepakt en hadden alleen de pech langer dan twee weken vastgezet te zijn voordat ze terug naar Nederland zijn gebracht. Reuzetafeltennis om te symboliseren hoe er met 'grensgevallen' wordt gepingpongd, september 2008     Grensgevallen Ongeveer de helft van de 4750 mensen die geen pardonvergunning kregen, heeft korte of langere tijd in het buitenland verbleven. Voor deze zogenoemde 'grensgevallen' (3) voerden een tiental organisaties uit het land in september campagne. Om erop te wijzen dat deze mensen vaak duidelijk niet de intentie hadden zich elders te vestigen. De organisaties die de campagne voerden wijzen erop dat deze mensen slechts gehoorzaamden aan de oproep Nederland te verlaten. Ook zijn veel mensen uit humanitaire noodzaak naar een buurland vertrokken. Bijvoorbeeld om medische zorg of een dak boven het hoofd van hun kinderen te kunnen krijgen. De campagne kreeg veel lokale politieke steun. De landelijke politiek heeft tot nu toe terughoudend gereageerd. Er zullen altijd grensgevallen blijven, is de redenering. Ook wijzen kamerleden erop dat de regeling met moeite tot stand is gekomen en niet opgerekt kan worden. De lobby bij de landelijke politiek gaat door hoewel mensen nu via procederen een vergunning kunnen proberen te krijgen. De pardonregeling was onder meer bedoeld om een eind te maken aan de vele procedures van vluchtelingen die hier al jarenlang verblijven. De uitspraak van de Raad van State is dus voor sommige politici even slikken. Foute kinderen? Voor een groep die buiten de boot viel, is een groot succes geboekt. Dat zijn de kinderen die geen pardon kregen omdat een van hun ouders, meestal hun vader, bestempeld is als oorlogsmisdadiger of schender van mensenrechten in het land van herkomst (4). Defense for Children voert al jaren campagne voor deze kinderen. Onder het motto: 'Foute kinderen bestaan niet' wijst de organisatie erop dat deze kinderen na jarenlang verblijf in Nederland een verblijfsvergunning moeten krijgen. Zij mogen niet de dupe zijn van (vermeend) 'fout' gedrag van een van hun ouders in het verleden, terwijl ze zelf onschuldig zijn. Zo'n gezin kan vaak niet terug. Kinderen leven jarenlang in de illegaliteit en hebben een sterke band met Nederland opgebouwd. Over hen heeft staatsecretaris Albayrak in september jongstleden gemeld dat ze, als ze tien jaar in Nederland wonen, een verblijfsvergunning kunnen krijgen, evenals de partners van deze (vermeende) schenders, als ze zelf niet verdacht worden van schending van mensenrechten. Naar schatting tweehonderd kinderen zijn hiermee geholpen. "We zijn er heel blij mee", zegt Carla van Os van Defense for Children. "Blij met de erkenning. Alhoewel tien jaar wel lang is op een kinderleven!". Dit kan gevolgen hebben voor kinderen van andere pardonners met contra-indicaties. Zij kunnen een beroep doen op het gelijkheidsbeginsel en mogelijk ook na tien jaar een vergunning krijgen. Ze hebben tenslotte ook niets verkeerd gedaan. Voorbeeld Utrechts grensgeval Net langer dan twee weken weg Noten: (1) De pardonregeling heet officieel: regeling afwikkeling nalatenschap oude vreemdelingenwet. De nieuwe vreemdelingenwet trad per 1 april 2001 in werking. Mensen die voor die datum asiel vroegen, komen in aanmerking voor het pardon als ze onafgebroken in Nederland verbleven en geen sprake is van contra-indicaties. (3) Op www.grensgevallen.com is meer informatie te vinden over de campagne. (4) Vluchtelingen die verdacht worden van oorlogsmisdaden of schending van mensenrechten krijgen het zogenoemde 1F stempel, volgens standaardrichtlijnen gebaseerd op de positie die ze in leger of bestuur van het land van herkomst hadden. Daarbij is geen sprake van bewijs of veroordeling. (uit: Alert!, nummer 4, december 2008. Alert! is een uitgave van de Anti-Fascistische Actie Nederland - AFA)